Άνω των 260 εκατομμυρίων ανθρώπων σε παγκόσμιο επίπεδο και περισσότερους από 800.000 στην Ελλάδα πάσχουν από βρογχικό άσθμα, μια πάθηση που επηρεάζει τόσο παιδιά όσο και ενήλικες. Πρωτίστως, το άσθμα αποτελεί τη συχνότερη χρόνια νόσο σε παιδιά. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν τη φλεγμονή και τη στένωση των μικρών αεραγωγών στους πνεύμονες, με τα χαρακτηριστικά δύσπνοιας, έντονου βήχα, συριγμού και σφίξιμος στο στήθος. Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να ξεκινήσουν ήπια και να εξελιχθούν σε σοβαρότερη μορφή, ενώ με την πάροδο του χρόνου μπορεί να παρουσιάσουν μείωση της έντασης. Αν και η νόσος αποτελεί σοβαρό πρόβλημα, η επιστήμη της ιατρικής μπορεί σήμερα να την ελέγξει αποτελεσματικά με την κατάλληλη θεραπεία. Η κατανάλωση φαρμάκων με εισπνοή, σε συνδυασμό με την αποφυγή ερεθιστικών παραγόντων, μπορούν να επιτύχουν τον έλεγχο των συμπτωμάτων και να δώσουν τη δυνατότητα στα άτομα με άσθμα να ζήσουν μια φυσιολογική και δραστήρια ζωή. Οι πιο τραγικές περιπτώσεις θανάτων που σχετίζονται με το άσθμα παρατηρούνται σε χώρες χαμηλού εισοδήματος, όπου οι υπηρεσίες διάγνωσης και θεραπείας είναι ανεπαρκείς. Άτομα με άσθμα που δεν λαμβάνουν αντιμετώπιση υποφέρουν από υπνικές διαταραχές, κόπωση και δυσκολία συγκέντρωσης και σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να οδηγήσουν σε θάνατο.
Η επίπτωση της κρίσης άσθματος
Κατά την κανονική αναπνοή, οι μύες γύρω από τους αεραγωγούς χαλαρώνουν, επιτρέποντας την εύκολη και ησυχία κυκλοφορία του αέρα. Κατά τη διάρκεια μιας κρίσης άσθματος, μπορεί να συμβούν τρία πράγματα: Βρογχόσπασμος: Οι μύες γύρω από τους αεραγωγούς συστέλλονται και στενεύουν, με αποτέλεσμα τη στένωση των αεραγωγών και την αδυναμία του αέρα να κυκλοφορεί ελεύθερα από αυτά. Φλεγμονή: Σε αυτήν την περίπτωση, η επένδυση των αεραγωγών προκαλεί φλεγμονή και το αποτέλεσμα είναι το ίδιο. Οι αεραγωγοί συστέλλονται και ο αέρας δυσκολεύεται να φτάσει στους πνεύμονες. Παραγωγή βλέννας: Κατά τη διάρκεια της κρίσης, ο οργανισμός παράγει περισσότερο βλέννα, ο οποίος φράσσει τους αεραγωγούς.
Τα συμπτώματα άσθματος
Τα συμπτώματα του άσθματος μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο και να υπάρχει ποικιλία κατά τη διάρκεια των εξάρσεων. Αυτές οι επιδείνωσεις, που ονομάζονται “κρίσεις άσθματος”, εμφανίζονται συχνά τη νύχτα ή κατά τη διάρκεια έντονης σωματικής δραστηριότητας. Τα κοινά συμπτώματα του άσθματος περιλαμβάνουν:
– επίμονο βήχα, ειδικά τη νύχτα
– συριγμός κατά την εκπνοή και μερικές φορές κατά την εισπνοή
– δύσπνοια, ακόμη και σε κατάσταση ανάπαυσης
– στενότητα στο στήθος που καθιστά δυσκολότερη τη βαθιά αναπνοή
Οι δύο μορφές του άσθματος
Χειροτερεύουν με τις αλλαγές του καιρού, το κρυολόγημα, το άγχος, καθώς και την έκθεση σε σκόνη, καπνό, αλλεργιογόνα, μούχλα, ίνες ζώων και ακόμη και έντονα αρώματα ή σαπούνια. Βάσει αυτών των παραγόντων, υπάρχουν δύο μορφές άσθματος:
– Αλλεργικό άσθμα, το οποίο πυροδοτείται από αλλεργικές αντιδράσεις σε ορισμένα άτομα.
– Μη αλλεργικό άσθμα, το οποίο προκαλείται από εξωτερικούς παράγοντες, όπως η άσκηση, το άγχος, άλλες παθήσεις και ο καιρός.
Οι αιτίες του άσθματος
Οι ακριβείς αιτίες του άσθματος είναι συχνά δύσκολο να προσδιοριστούν, καθώς συνήθως συνδέονται με ένα σύνολο ερεθιστικών παραγόντων. Οι βασικοί παράγοντες που συνδέονται με την εμφάνιση της νόσου είναι:
– Αλλεργικές αντιδράσεις: Έχει διαπιστωθεί ότι το έκζεμα και η ρινίτιδα αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης άσθματος.
– Περιβαλλοντικοί παράγοντες: Η έκθεση σε παράγοντες που ερεθίζουν τους αεραγωγούς, όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση, τα αλλεργιογόνα, οι τοξίνες και ο καπνός (ενεργητικός ή παθητικός), μπορεί να συμβάλλουν στην εμφάνιση της νόσου.
– Γενετικοί παράγοντες: Εάν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό άσθματος ή αλλεργικών παθήσεων, τότε υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος εμφάνισης της νόσου.
– Αναπνευστικές λοιμώξεις: Ορισμένες αναπνευστικές λοιμώξεις μπορεί να προκαλέσουν βλάβη στην ανάπτυξη των πνευμόνων σε μικρά παιδιά και να πυροδοτήσουν το άσθμα. Επιπλέον, παρατηρείται υψηλότερος κίνδυνος ανάπτυξης της νόσου σε παιδιά και ενήλικες που είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι.
Θεραπεία του άσθματος
Παρότι το άσθμα δεν μπορεί να θεραπευτεί πλήρως, υπάρχουν πολλές διαθέσιμες θεραπευτικές επιλογές που μπορούν να περιορίσουν σημαντικά τα συμπτώματα. Η κοινότερη θεραπεία είναι η χρήση συσκευής εισπνοής, η οποία επιτρέπει την απευθείας παροχή των φαρμάκων στους πνεύμονες. Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι συσκευών:
– Βρογχοδιασταλτικά φάρμακα (όπως η σαλβουταμόλη), τα οποία ανοίγουν τις διόδους του αέρα και ανακουφίζουν από τα συμπτώματα.
– Στεροειδή φάρμακα (όπως η μπεκλομεταζόνη), τα οποία μειώνουν τη φλεγμονή στις διόδους του αέρα, βελτιώνοντας έτσι τα συμπτώματα και μειώνοντας τον κίνδυνο σοβαρών επεισοδίων άσθματος και θανάτου.
Αυτοφροντίδα
Οι άνθρωποι με άσθμα και οι οικογένειές τους πρέπει επίσης να αντιληφθούν καλύτερα τη νόσο και αυτό περιλαμβάνει την αποφυγή ερεθιστικών παραγόντων και τη διαχείριση των συμπτωμάτων. Είναι σημαντικό για τα άτομα με άσθμα να μάθουν πώς να αυξήσουν τη θεραπεία τους όταν τα συμπτώματά τους επιδεινώνονται, προκειμένου να αποφευχθεί μια σοβαρή κρίση.
