Οι προειδοποιητικοί μηχανισμοί που κρύβονται πίσω από τον πόνο στα δόντια είναι ποικίλοι. Η περιοχή γύρω από το δόντι ή το ίδιο το δόντι μπορεί να είναι η αιτία του ξαφνικού πόνου. Ένας πόνος που διαρκεί και εντείνεται συνήθως υποδηλώνει την ύπαρξη βαθιάς τερηδόνας σε ένα ζωντανό δόντι ή τη νέκρωση κάποιου δοντιού. Η κάταγμα του δοντιού, είτε ατελές είτε πλήρες, μπορεί επίσης να προκαλέσει πόνο (για παράδειγμα, αν μασήσαμε κάποιο σκληρό τρόφιμο). Αναγνωρίσιμο είναι επίσης ένας γενικευμένος ή εντοπισμένος πόνος στα δόντια, που εντείνεται με τα κρύα, γλυκά, ξινά ή σκληρά φαγητά, δείχνοντας την ύπαρξη ουλικού απόστηματος, το οποίο είναι ένδειξη περιοδοντίτιδας.
Οι επώδυνες άφθες στο στόμα μπορούν να αντιμετωπιστούν με ορισμένες συστάσεις του φαρμακοποιού, όπως η χρήση αντισηπτικού υγρού πριν από το φαγητό για να αποφευχθούν οι επιμολύνσεις από μικρόβια. Επίσης, μπορούν να χρησιμοποιηθούν αντισηπτικά που περιέχουν τοπικό αναισθητικό για την μείωση του πόνου. Συνήθως, οι άφθες επουλώνονται από μόνες τους μετά από 10-15 ημέρες. Ωστόσο, εάν δεν υποχωρήσουν ή επιδεινωθούν μετά από λίγες ημέρες μετά τη θεραπεία, είναι απαραίτητη η συμβουλή ενός γιατρού (η οποία μπορεί να περιλαμβάνει ειδική αγωγή, όπως κορτιζόνη).
Τα δόντια μας κινδυνεύουν κυρίως από την τερηδόνα, την ουλίτιδα και την περιοδοντίτιδα. Η τερηδόνα προκαλείται από τα μικρόβια που βρίσκονται στο στόμα και μειώνουν το pH του σάλιου, κάνοντας το οξύ και προκαλώντας την απασβέστωση των δοντιών. Ο οδοντίατρος αντιμετωπίζει την τερηδόνα με καθαρισμό και σφράγισμα του δοντιού. Σε περιπτώσεις που το πρόβλημα έχει επιδεινωθεί, ενδέχεται να απαιτηθεί απονεύρωση ή ακόμα και εξαγωγή του δοντιού. Η πλειονότητα των ανθρώπων θα νοσήσει από ουλίτιδα, αλλά με καθαρισμό των δοντιών από τον οδοντίατρο και την απομάκρυνση των μικροβίων που την προκαλούν, η νόσος είναι πλήρως θεραπεύσιμη. Ωστόσο, είναι σημαντικό να μην παραμελούμε τους κανόνες της στοματικής υγιεινής και να επισκεπτόμαστε τον οδοντίατρο τακτικά, ειδικά εάν τα ούλα μας είναι κόκκινα, πρησμένα ή ματαιόνο βγάζουν αίμα. Αν η ουλίτιδα δεν αντιμετωπιστεί, η πλειονότητα των περιπτώσεων θα προχωρήσει σε περιοδοντίτιδα, που καταστρέφει τους ιστούς γύρω από το δόντι και, αν δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί ακόμη και να προκαλέσει την απώλεια των δοντιών.
Υπάρχουν ορισμένοι προειδοποιητικοί σημάδια που δεν πρέπει να αγνοήσουμε και υποδηλώνουν την παρουσία μιας νόσου του στόματος. Αυτά περιλαμβάνουν αιμορραγία, κακοσμία, πόνο, ξηροστομία, λευκή, κόκκινη ή μελανή πλάκα, μη κλείνουσα πληγή, προεξέχον όγκο, απότομη κινητικότητα στα δόντια ή ξαφνικό τραυματισμό από μια τεχνητή οδοντοστοιχία. Είναι επίσης σημαντικό να σημειωθεί ότι, ενώ η δυσάρεστη αναπνοή δεν θεωρείται ασθένεια, μπορεί είναι σύμπτωμα προβλημάτων όπως οι παθήσεις των πνευμόνων και των βρόγχων, του πεπτικού συστήματος, των ηπατικών νοσημάτων και της νεφρικής ανεπάρκειας.
