Τα social media έχουν εισβάλλει στη ζωή μας με άκρατη ταχύτητα και έχουν αλλάξει τον τρόπο που επικοινωνούμε και αλληλεπιδρούμε με τον κόσμο. Ωστόσο, αναρωτιέστε ποτέ αν η υπερβολική χρήση των social media μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στον εγκέφαλό μας και στην ικανότητά μας να συγκεντρωθούμε; Τότε ενδέχεται να αντιμετωπίζετε το φαινόμενο που ονομάζεται “popcorn brain”.
Όταν αισθάνεστε κουρασμένοι από την αδιάκοπη κίνηση των social media και σας είναι δύσκολο να επικεντρωθείτε σε μία μόνο δραστηριότητα ή σκέψη, τότε πιθανότατα αντιμετωπίζετε το “popcorn brain”. Το φαινόμενο αυτό αναφέρεται στην τάση της προσοχής και της συγκέντρωσής μας να μετατοπίζεται γρήγορα από το ένα πράγμα στο άλλο, όπως σκάει το καλαμπόκι όταν γίνεται ποπ κορν.
Σύμφωνα με μια έρευνα που διεξήγαγαν ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Irvine, η διάρκεια προσοχής μας στην οθόνη έχει μειωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Από 2,5 λεπτά το 2004, φθάνει πλέον τα 47 δευτερόλεπτα. Αυτό επηρεάζει αρνητικά τον εγκέφαλό μας, επειδή η μεταπήδηση από το ένα περιεχόμενο στο άλλο καθιστά τον εγκέφαλο εθισμένο στην αναμονή περιστασιακών διακοπών και άμεσης ικανοποίησης.
Τα social media επηρεάζουν το “κέντρο ανταμοιβής” του εγκεφάλου μας και προκαλούν την απελευθέρωση ντοπαμίνης, γνωστής και ως “χημικός αγγελιοφόρος” της ευφορίας. Όταν λαμβάνουμε πολλά like σε αναρτήσεις μας ή βλέπουμε ωραία βίντεο στο TikTok, ο εγκέφαλός μας κατακλύζεται από ντοπαμίνη. Αυτή η ουσία συνδέεται με το αίσθημα του κινήτρου, της επιβράβευσης, αλλά επηρεάζει επίσης τη μνήμη, τη συγκέντρωση και ακόμη και τις κινήσεις του σώματός μας.
Όταν η ντοπαμίνη απελευθερώνεται σε μεγάλες ποσότητες, νιώθουμε ευχαρίστηση και ανταμοιβή, γεγονός που μας παρακινεί να επαναλάβουμε συχνά μια συγκεκριμένη συμπεριφορά, όπως το scrolling στις αρχικές μας σελίδες. Από την άλλη πλευρά, όταν ασχολούμαστε με κάτι λιγότερο συναρπαστικό, αισθανόμαστε έλλειψη αυτής της άμεσης ικανοποίησης. Συνεπώς, χάνουμε γρήγορα το ενδιαφέρον μας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να καταναλώνουμε ακόμα περισσότερο χρόνο σε social media, στο προσπάθεια να φτάσουμε στα προηγούμενα επίπεδα ευχαρίστησης που είχαμε.
Η ψηφιακή ζωή μας μπορεί να μας κάνει πιο αφηρημένους, απόμακρους και εξαντλημένους, σύμφωνα με έρευνες που παρουσιάστηκαν στο ετήσιο συνέδριο της Αμερικανικής Ψυχολογικής Εταιρείας. Οι επιπτώσεις του “popcorn brain” μπορούν να είναι αρνητικές για τις κοινωνικές μας αλληλεπιδράσεις, την υπομονή, τη συναισθηματική ευημερία και την παραγωγικότητά μας, ενώ μπορεί να αυξήσει το άγχος και τα πιθανά επίπεδα burnout.
Πώς μπορούμε, όμως, να προστατεύσουμε τον εγκέφαλό μας από το “popcorn brain”; Μία πρακτική λύση είναι να περιορίσουμε τη χρήση της τεχνολογίας σε συγκεκριμένες ώρες και να κάνουμε αποτοξίνωση για να ξεκουραστεί και να επαναφορτιστεί το μυαλό μας. Επίσης, να συμμετέχουμε σε δραστηριότητες χωρίς οθόνες, όπως ο διαλογισμός, η απόλαυση της φύσης, η άσκηση, το διάβασμα και η τέχνη. Σκόπιμα συχνά διαλείμματα ενισχύουν τη συγκέντρωση, επομένως, κάντε παύσεις για να επικεντρωθείτε σε μία μόνο εργασία και αποφύγετε το multitasking. Η τεχνική pomodoro μπορεί να αποτελέσει μια χρήσιμη στρατηγική. Τέλος, διαγράψτε εφαρμογές που σας καταναλώνουν χρόνο και ενέργεια και ανακτήστε τον έλεγχο.
Στον κόσμο της ψηφιακής εποχής, πρέπει να είμαστε βέβαιοι ότι δεν θα επιτρέψουμε στο “popcorn brain” να επηρεάσει αρνητικά τη ζωή και την ευεξία μας. Ας επιδιώξουμε έναν ισορροπημένο τρόπο ζωής και ας βρούμε την απαραίτητη ευχαρίστηση και ικανοποίηση εκτός από τα social media.
