Όταν πλησιάζει το Πάσχα, το έθιμο της λαμπροκουλούρας ξυπνάει σε πολλά χωριά της Ελλάδας. Αυτό το παραδοσιακό ψωμί της Λαμπρής αποτελεί ένα από τα κλασικά δώρα των Αγίων Πασχαλινών εορτών. Συνοδεύει τη λαμπάδα και το αβγό που προσφέρονται από τους νονούς στα παιδιά τους στα βαφτιστήρια, προσφέρεται σε καλέσματα και μπορεί να δοθεί από την κοπέλα στον αρραβωνιαστικό της ή από τη μητέρα του γαμπρού στη νύφη. Ας δούμε λοιπόν περισσότερα για αυτήν την παράδοση και τα χαρακτηριστικά της λαμπροκουλούρας.
Το ζύμωμα της λαμπροκουλούρας γίνεται σε όλη την Ελλάδα “για το καλό” τη Μεγάλη Πέμπτη, μαζί με άλλα ψωμιά, τσουρέκια και κουλούρια, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις γίνεται το Μεγάλο Σάββατο με προζύμι που ετοιμάζεται από τη Μεγάλη Πέμπτη και εμπεριέχει αγιασμό. Η λαμπροκουλούρα έχει πολλούς συμβολισμούς και διακοσμείται με ζυμάρι, ξηρούς καρπούς ή σπόρους και σίγουρα περιλαμβάνει ένα ή περισσότερα κόκκινα αβγά.
Σύμφωνα με την παράδοση, τις λαμπροκουλούρες τις έπαιρναν μαζί τους στη λειτουργία του Μεγάλου Σαββάτου και τις έκοβαν μετά την Ανάσταση. Συνόδευαν το δείπνο με τη μαγειρίτσα ή το γεύμα της Κυριακής του Πάσχα.
Το ζύμωμα των άρτων για διάφορες γιορτές ή προς τιμή θεών ή νεκρών είναι ένα πανάρχαιο, ειδωλολατρικό έθιμο. Οι διάφοροι άρτοι που πλάθονται σε σχήματα έχουν αιγυπτιακές ρίζες και ήταν ενταγμένοι σε παραδόσεις τις οποίες πιθανόν υιοθέτησαν και εξέλιξαν οι αρχαίοι Έλληνες που ζύμωναν ψωμιά σε διάφορα σχήματα για να τιμήσουν τους θεούς τους ή για ευγονία και ευτυχία. Οι τσουρέκια είναι μια πιο γλυκιά εξέλιξη της λαμπροκουλούρας και το όνομά τους προέρχεται από το τουρκικό “çörek”, που σημαίνει ζύμη και αναφέρεται στη μαγιά που περιέχουν.
Η λαμπροκουλούρα είναι ένα ψωμί πλούσιο σε υλικά και αρώματα, ένα πανευτυχές ψωμί που γίνεται με προσεκτικά επιλεγμένες πρώτες ύλες. Στην παρασκευή της χρησιμοποιούνται συστατικά που κατά τη διάρκεια της νηστείας απαγορεύονται, όπως τα αβγά, το γάλα, το γιαούρτι και το βούτυρο. Χρησιμοποιείται πάντα αλεύρι πολυτελείας, λευκό, και συχνά θυμίζει ένα πιο γλυκό, ψωμοειδές τσουρέκι, τόσο στην υφή όσο και στα αρώματα, καθώς περιλαμβάνει πολλά μπαχαρικά. Κάποιοι την κάνουν με προζύμι, άλλοι τη ζυμώνουν με λάδι ή με βούτυρο και ορισμένοι βάζουν περισσότερη ή λιγότερη ζάχαρη. Συνήθως είναι ημίγλυκη με πλούσια αρώματα μπαχαρικών, ενώ δεν λείπουν και οι νότες εσπεριδοειδών. Ξηροί καρποί και σπόρια μπαίνουν είτε στη ζύμη είτε στη διακόσμηση για συμβολικούς λόγους και καλοτυχία. Μάλιστα, σε κάποιες περιοχές προστίθενται τριμμένα καρύδια ή αμύγδαλα, ενώ συχνά περιέχει και σουσάμι.
Το αβγό είναι το σημαντικότερο σύμβολο της αναγέννησης. Το κόκκινο χρώμα του παραπέμπει στο αίμα του Χριστού και στον εορτασμό της Ανάστασης, ενώ το πρώτο αβγό που βάφεται παραδοσιακά ονομάζεται “της Παναγίας” και παραμένει στο εικονοστάσι για έναν χρόνο.
Οι πλεξούδες και οι κόμποι που στολίζουν τις λαμπροκουλούρες είναι αρχαίοι συμβολισμοί που διώχνουν τα κακά πνεύματα. Όταν πλέκονται με τρία κορδόνια, συμβολίζουν την Αγία Τριάδα. Οι λαμπροκουλούρες μπορούν να έχουν διάφορα σχήματα και διακοσμήσεις, ανάλογα με την περιοχή και την παράδοση. Σε ορισμένα μέρη της Ελλάδας, όπως η Κρήτη, διακοσμούνται με φύλλα και λουλούδια, ενώ υπάρχουν και κούκλες από ζυμάρι, γνωστές ως “κουτσούνες” ή “κοκόνες”. Άλλες περιοχές χρησιμοποιούν τα σταυρούδια ως κεντρικό διακοσμητικό στοιχείο, ενώ σε άλλες εμφανίζονται σε σχήμα 8 ή σε σχήμα πτελεού.
Σε κάθε τόπο της Ελλάδας, υπάρχει και ένα διαφορετικό όνομα για τις λαμπροκουλούρες, ανάλογα με το σχήμα και την περιοχή καταγωγής. Οι αβγούλες της Καρπάθου, τα δοξάρια της Μάνης, οι κουτσούνες της Κορώνης, τα γαλατερά και τα αβγοκούλουρα της Κρήτης, οι κολομπίνες της Κέρκυρας, οι χαρχάες της Κάσου, οι σταυροκουλούρες του Ζαγορίου είναι μερικές από τις παραλλαγές που συναντούμε στην Ελληνική επικράτεια.
Η λαμπροκουλούρα είναι ένα ψωμί που μας θυμίζει την παλιά παράδοση και αποτελεί μια γευστική απόδειξη της αγάπης και της φροντίδας που δίνουμε στους αγαπημένους μας. Αυτό το ψωμί της Λαμπρής προσφέρει μια μοναδική γευστική εμπειρία και αποτελεί ένα αξέχαστο δώρο για όλες τις περιπτώσεις της ζωής μας.
