Στις 18 Μαΐου 1821, οι Έλληνες επαναστάτες υπό την ηγεσία του Νικηταρά αντιμετώπισαν και νίκησαν τους Οθωμανούς Τούρκους στα Δολιανά της Αρκαδίας, επικυρώνοντας τη μεγάλη τους επιτυχία στο Βαλτέτσι (12-13 Μαΐου). Η πολιορκία γύρω από την Τριπολιτσά σφίγγει, σύμφωνα με το σχέδιο του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Μετά την ανεπιτυχή προσπάθειά τους στο Βαλτέτσι, οι Τούρκοι αναγκάστηκαν να αναθεωρήσουν τα σχέδιά τους και να υιοθετήσουν μια νέα τακτική για να αντισταθμίσουν την ήττα τους
Τη νύχτα της 17ης Μαΐου, μια στρατιωτική δύναμη των 2.000 Τουρκοαλβανών ξεκίνησε από την Τριπολιτσά προς το χωριό Ρίζες. Ένα τμήμα από αυτούς τους Τούρκους κατευθύνθηκε προς τα Δολιανά, με σκοπό να εισβάλει στα Βέρβαινα από νοτιοανατολικά. Άλλα δύο τμήματα πήγαν προς το Δραγούνι και τα Βέρβαινα. Οι Τούρκοι στόχος ήταν το ελληνικό στρατόπεδο των Βερβαίνων, το οποίο υπολόγιζαν ότι αν πεθάνει θα μπορούσαν να ανοίξουν δρόμο προς το Άργος, τον Μυστρά και τη Μεσσηνία. Αντίθετα, ο Νικηταράς, σύμφωνα με το σχέδιο του Κολοκοτρώνη, βρισκόταν στον Άγιο Ιωάννη κοντά στο Άστρος, όταν οι κάτοικοι των Δολιανών τον ειδοποίησαν για τις τούρκικες κινήσεις και ετοιμάστηκε να αντιμετωπίσει τον εχθρό
Με μόλις 200 στρατιώτες, ο Νικηταράς οχυρώθηκε σε τρία πετρόκτιστα σπίτια, ενώ άλλοι τοπικοί αρχηγοί όπως ο Μητρομάρας Αθανάσιος, ο Ηλίας Κωνσταντόπουλος, ο Θόδωρος Τερζάκης και ο Κώστας Καρζής οχυρώθηκαν σε άλλα σπίτια και σε καίριες θέσεις. Ο συνολικός αριθμός των επαναστατών δεν ξεπερνούσε τους 600. Το πρωί της 18ης Μαΐου ξεκίνησε η τουρκική επίθεση με μεγάλη ένταση και ο Νικηταράς, που για πρώτη φορά ανέλαβε ηγεσία στρατιωτικού σώματος, κατάφερε να απωθήσει τους Τούρκους και ακόμα και να απενεργοποιήσει δύο τουρκικά κανόνια. Ταυτόχρονα, στα γειτονικά Βέρβαινα, οι Τούρκοι επιτέθηκαν στο ελληνικό στρατόπεδο, το οποίο πρόσφερε αξιοσημείωτη αντίσταση και τους άναψε να υποχωρήσουν το απόγευμα. Οι Έλληνες τους κυνήγησαν μέχρι τα Δολιανά, όπου συναντήθηκαν με τους άνδρες του Νικηταρά. Ο εχθρός βρέθηκε σε δύσκολη θέση και ο Μουσταφάμπεης εγκατέλειψε το πεδίο της μάχης τη νύχτα και επέστρεψε στην Τριπολιτσά. Οι νεκροί στο μέρος των Τούρκων ήταν μόνο 50, αλλά οι Έλληνες κατάφεραν να αποσπάσουν πολλά λάφυρα. Ο Νικηταράς, εκτός από την καλλιέργεια της μάχης, ξεχώρισε επίσης στις μονομαχίες. Αναγνωρίζοντας την επιτυχία του, τον χαρακτήρισαν ως “Τουρκοφάγο”. Οι ευχάριστες ειδήσεις γρήγορα εξαπλώθηκαν σε όλα τα πολεμικά μέτωπα, ενισχύοντας το ηθικό των ελληνικών επαναστατών. Αντίθετα, οι ελπίδες των Τούρκων του Μοριά για την καταστολή της επανάστασης στράφηκαν προς την ανατολική Στερεά Ελλάδα, απ’ όπου περίμεναν σύντομα την άφιξη βοήθειας. Οι Έλληνες στηρίχθηκαν στη νίκη τους στα Δολιανά, η οποία υμνήθηκε από τον λαϊκό ποιητή Παναγιώτη Κάλλα ή Τσοπανάκο, με τους ακόλουθους στίχους:
Η Μάχη των Δολιανών ή Ο στρατηγός Νικηταράς
Πάλιν άρχισε ο πόλεμος,
Και ο αποκρούστης των Τούρκων
Και στα Δολιανά ακούγεται
Ο θόρυβος που μεταδίδεται
Ω ηρωικέ Νικηταρά!
Το αίμα των Τούρκων ξεσπά,
Για να σταθείς με το σπαθί σου
Στην Ελληνική μάχη σου
Με 80 άντρες θρύλησες,
Τους Τούρκους δεν φοβήθηκες
Τρεις χιλιάδες δε σε τρόμαξαν,
Όπως τον Λεωνίδα φώναξαν
Ας τιμήσουμε την πατρίδα,
Και όλοι να ζήσουμε μια ώρα,
Ήρθε η στιγμή της δόξης,
Για να μας δώσει εκδίκηση
Εμπρός στους Τούρκους ο ήλιος,
Σαν τσοπάνι τα τράγια,
Πήρε δύο πετρέλαια
Και όλους τους τζεπιχανέδες
*Τζεπιχανέδες = Λάφυρα
