Όταν η Ελλάδα βρέθηκε σε πόλεμο με την Οθωμανική Αυτοκρατορία τον Οκτώβριο του 1912, η Θεσσαλονίκη βρισκόταν υπό την κατοχή του Οθωμανικού στρατού. Ο ελληνικός στρατός όμως, με τη βοήθεια της Βουλγαρίας και της Σερβίας, προχώρησε από τον Δυτικό φροντίζοντας για το όφελος του λαού της Θεσσαλονίκης. Ωστόσο, πριν ακόμα η πόλη απελευθερωθεί, εκδηλώθηκε μια σοβαρή διαφωνία μεταξύ των αρχηγών του ελληνικού στρατού Κωνσταντίνου και του πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου
Ο Κωνσταντίνος επιθυμούσε αρχικά να απελευθερώσει το Μοναστήρι προς το Βορρά, ενώ ο Βενιζέλος είχε επίγνωση του κινδύνου να καταληφθεί η Θεσσαλονίκη από τους Βούλγαρους. Γι’ αυτόν τον λόγο, πιέζει ανυπόμονα τον Κωνσταντίνο να κατευθυνθεί προς την ίδια την πόλη, η απελευθέρωση της οποίας αποτελούσε μεγάλη επιθυμία για τον ελληνικό λαό. Μετά από έντονες διαπραγματεύσεις και τη μεσολάβηση του βασιλιά Γεωργίου Α΄, ο Κωνσταντίνος συμφωνεί να κατευθυνθεί προς την Θεσσαλονίκη
Την 25η Οκτωβρίου, η εμπροσθοφυλακή του ελληνικού στρατού φθάνει προ των πυλών της Θεσσαλονίκης, μετά την καθοριστική νίκη στη Μάχη των Γιαννιτσών. Ο Χασάν Ταξίν Πασάς, ο οθωμανός αξιωματούχος που υπερασπιζόταν τη Θεσσαλονίκη, καταδέχεται να ζητήσει μια έντιμη συμφωνία για να παραδώσει την πόλη. Έτσι, στις 26 Οκτωβρίου, οι απεσταλμένοι του Κωνσταντίνου υπογράφουν τα πρωτόκολλα παράδοσης της Θεσσαλονίκης
Μετά την υπογραφή των πρωτοκόλλων, παραδίδονται ως αιχμάλωτοι 25,000 τούρκοι στρατιώτες και 1,000 αξιωματικοί. Ο ελληνικός στρατός αποκτά όλον τον οπλισμό του όπλισης του οθωμανικού στρατού και λαμβάνει θέση γύρω από την πόλη, ενώ οι ευζώνοι εισέρχονται στη Θεσσαλονίκη για να υψώσουν την ελληνική σημαία. Η 28η Οκτωβρίου είναι η μέρα που ο Κωνσταντίνος και το επιτελείο του εισέρχονται στη Θεσσαλονίκη. Τα επόμενα χρόνια, η πόλη θα σημάνει την αρχή μιας νέας πορείας για την Ελλάδα.
Ωστόσο, οι Βούλγαροι κατάφεραν να φθάσουν στη Θεσσαλονίκη την ίδια ημέρα. Αρχικά, επεδίωξαν να εισέλθουν στην πόλη για να στρατοπεδεύσουν, αλλά η αρνητική απάντηση του Κωνσταντίνου τους ανάγκασε να υποχωρήσουν. Μετά από διαπραγματεύσεις, επιτράπηκε σε δύο τάγματα Βούλγαρων να εισέλθουν στην πόλη για ολιγοήμερη ανάπαυση, αλλά τελικά μια ολόκληρη βουλγαρική μεραρχία εισήλθε στην Θεσσαλονίκη. Αυτό εξόργισε τον Βενιζέλο, αφού οι Βούλγαροι ήδη έδειχναν φιλοδοξίες ελέγχου στη Μακεδονία. Τότε έπεσε ο σπόρος για τον επόμενο Βαλκανικό πόλεμο
Την 29η Οκτωβρίου, ο βασιλιάς Γεωργίος Α΄ μπήκε στη Θεσσαλονίκη και επίσημα επιβεβαίωσε την απελευθέρωση της πόλης. Οι Έλληνες κατοίκοι της πόλης υποδέχθηκαν τον βασιλιά με ενθουσιασμό, ενώ το μουσουλμανικό στοιχείο αισθάνθηκε φόβο. Οι Εβραίοι, που αποτελούσαν το μεγαλύτερο πολυπληθές σύνολο στην πόλη, δεν έκρυψαν την απογοήτευσή τους, καθώς είχαν προωθήσει σχέδια για τη διεθνοποίηση της Θεσσαλονίκης
Ο μήνας του Οκτωβρίου του 1912 μείνει στην ιστορία ως η στιγμή που η Θεσσαλονίκη απελευθερώθηκε. Αυτός ο αγώνας για την ελευθερία θα αποτελέσει την έμπνευση για τη μελλοντική πορεία της Ελλάδας.
