Στην Κοινότητα Αιαντείου της Σαλαμίνας βρίσκεται ένας ζωντανός οργανισμός που έχει επιβιώσει από τις αρχαίες εποχές μέχρι σήμερα – η “Γιαγιά του Χρόνου”, γνωστή και ως “Ελιά της Όρσας”. Βάσει των ερευνών του Ινστιτούτου Klorane, το δέντρο αυτό προέρχεται από τον 6ο αιώνα π.Χ. και είναι γνωστό ότι είχε ζήσει τη μεγάλη Ναυμαχία του 480 π.Χ.
Η ιστορία της “Γιαγιάς του Χρόνου” παραδίδεται μέσα από την προφορική παράδοση. Σύμφωνα με μια παράδοση που είχε αφηγηθεί μια ηλικιωμένη κάτοικος της Σαλαμίνας, η ελιά αυτή ήταν ο μόνος θησαυρός μιας κοπέλας που έζησε τον 17ο αιώνα και είχε μια τραγική κατάληξη. Αγαπημένη τουρκάλα, ενώ ήταν παντρεμένη, ερωτεύτηκε έναν Τούρκο και αυτό οδήγησε στον βίαιο θάνατό της. Ο σύζυγός την αποκεφάλισε και έφερε το κεφάλι της μέσα σε ένα ταγάρι.
Εντυπωσιασμένοι από την ειλικρίνεια αυτής της προφορικής παράδοσης, πραγματοποιήσαμε έρευνες για να διαπιστώσουμε την ακρίβεια της ιστορίας. Ανακαλύψαμε πως η ελιά έχει χρονολογηθεί στον 6ο αιώνα π.Χ., την ίδια εποχή που ο Τύραννος των Αθηνών Πεισίστρατος προωθούσε την καλλιέργεια της ελιάς στην Αττική. Η παράδοση της “Γιαγιάς του Χρόνου” μπορεί να συνδέεται με τη φύτευση του δέντρου αυτού από τον Πεισίστρατο, μια πληροφορία που ενισχύεται από την παρουσία της μεγαρίτικης ποικιλίας ελιάς στην περιοχή.
Αξίζει να αναφέρουμε ότι το λάδι από τις ελιές είχε σημαντικό ρόλο στην υγεία και τη θεραπεία των αρχαίων Ελλήνων. Οι παλαιοί συγγραφείς ανέφεραν ότι το αγουρέλαιο, το οποίο περιέχει ελαιοκανθάλη, είχε αντιφλεγμονώδη δράση. Μελέτες έχουν δείξει πως η ελαιοκανθάλη έχει παρόμοια δράση με το Ibuprofen. Η αξία του λαδιού από τις ελιές είναι γνωστή ήδη από την αρχαιότητα και συνεχίζει να αναγνωρίζεται και σήμερα.
Εντυπωσιακό είναι επίσης το γεγονός ότι ανά τον κόσμο βρίσκονται άλλα δέντρα σπόρων ηλικίας παρόμοιας με την “Γιαγιά του Χρόνου”. Ένα παράδειγμα είναι μια ελιά στην Ουκρανία, η οποία επίσης χρονολογείται στον 6ο αιώνα π.Χ. Αυτό αποδεικνύει τη σημαντική ρόλο που είχε η καλλιέργεια της ελιάς στην αρχαία Αθήνα και τη Σαλαμίνα.
Η “Γιαγιά του Χρόνου” είναι ένας ζωντανός μάρτυρας μιας σημαντικής περιόδου στην ιστορία της Σαλαμίνας και της Ελλάδας. Η προφορική παράδοση του λαού διασώζει το παρελθόν και μας δείχνει τη σημασία της φύτευσης και της καλλιέργειας της ελιάς στην περιοχή, η οποία συνέβαλε στην ανάπτυξη της πόλης και στην ποιότητα ζωής των κατοίκων. Ας συνεχίσουμε να τιμούμε αυτήν την αρχαία παράδοση και ας διασφαλίσουμε ότι η “Γιαγιά του Χρόνου” θα συνεχίσει να επιβιώνει για πολλά ακόμα χρόνια.
