Η Μεγάλη Αναμέτρηση στον Βαφέα αποτελεί έναν από τους σπουδαιότερους αγώνες μεταξύ των Οθωμανών Τούρκων και των Βυζαντινών. Το περιστατικό αυτό συνέβη στις 27 Ιουλίου 1302 και οδήγησε στην ήττα των Βυζαντινών, ανοίγοντας τον δρόμο για την επικράτηση των Οθωμανών και την κυριαρχία τους στη Μικρά Ασία. Την εποχή εκείνη, το Βυζάντιο προσπαθούσε να ανακάμψει μετά την επίσκεψη της Κωνσταντινούπολης το 1261, ενώ ο Οσμάν Α’ είχε αναλάβει την ηγεσία των Οθωμανών. Ο Οσμάν πραγματοποίησε πολλές επιθέσεις στην περιοχή της Βιθυνίας, με σκοπό να καταλάβει τη Νίκαια, την πρώην πρωτεύουσα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Οι επιθέσεις αυτές απειλούσαν την πόλη της Νικομήδειας, η οποία είχε μεγάλη σημασία στο εμπόριο και την άμυνα της περιοχής.
Τον Απρίλιο του 1302, ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Θ’ Παλαιολόγος απέστειλε μια σημαντική στρατιωτική δύναμη αποτελούμενη από Βυζαντινούς και μισθοφόρους Αλανούς υπό την ηγεσία του γενικού στρατηγού Γεωργίου Μουζάλωνα. Ο στρατός αυτός συγκεντρώθηκε στη Μαγνησία, αλλά οι Οθωμανοί αποφάσισαν να αποφύγουν τη σύγκρουση και επιτέθηκαν από πλάγια κατεύθυνση. Οι Τούρκοι κατάφεραν να αποκλείσουν την πόλη και να διαλύσουν τον στρατό του Μουζάλωνα χωρίς να δοθεί μάχη. Οι γηγενείς στρατιώτες εγκατέλειψαν τη μάχη για να υπερασπιστούν την περιουσία τους, ενώ οι Αλανοί μισθοφόροι επέστρεψαν στη Θράκη. Ο Μιχαήλ προσπάθησε να συνεχίσει την επιχείρηση, αλλά ακολουθήθηκε από κύμα προσφύγων που εγκαταστάθηκαν στη Θράκη. Έτσι, η προσπάθειά του λήγει με μια εξευτελιστική ήττα.
Για να αντιμετωπίσει την τουρκική απειλή στη Νικομήδεια, ο αυτοκράτορας Ανδρόνικος Β’ Παλαιολόγος αποφάσισε να στείλει μια μικρή αλλά ισχυρή στρατιωτική δύναμη που αποτελούνταν από 2.000 άνδρες, με μισό από αυτούς να είναι Αλανοί μισθοφόροι, υπό την ηγεσία του Μέγα Εταιρειάρχη Γεωργίου Μουζάλωνα. Ο στόχος τους ήταν να διασχίσουν τον Βόσπορο και να σταθεροποιήσουν την κατάσταση στην πόλη. Στο πεδίο μάχης του Βαφέα, κοντά στη Νικομήδεια, οι Βυζαντινοί έρθηκαν αντιμέτωποι με έναν Υπέρτερο στρατό των Οθωμανών, ο οποίος αποτελούνταν από 5.000 ιππείς υπό την διοίκηση του Οσμάν Α’ και στρατιώτες από άλλες τουρκικές φυλές. Οι Τούρκοι ιππείς επιτέθηκαν στους Βυζαντινούς και κατάφεραν να διαλύσουν τις γραμμές τους, αναγκάζοντας τον Μουζάλωνα να υποχωρήσει στη Νικομήδεια. Η ήττα αυτή στο πεδίο του Βαφέα είχε μεγάλη σημασία, καθώς σήμανε την απώλεια της Μικράς Ασίας από τους Βυζαντινούς και την πρώτη μεγάλη νίκη των Οθωμανών.
Η κατάρρευση της βυζαντινής Μικράς Ασίας ακολούθησε ταχέως, καθώς οι Τούρκοι κατέλαβαν τη μικρασιατική ενδοχώρα. Η μετακίνηση του χριστιανικού πληθυσμού προς την ευρωπαϊκή πλευρά της αυτοκρατορίας είχε σημαντικές επιπτώσεις στη δημογραφική ισορροπία της περιοχής. Η ήττα του Μιχαήλ Παλαιολόγου στη Μαγνησία επέτρεψε στους Οθωμανούς να εδραιωθούν στις ακτές του Αιγαίου. Αυτά τα γεγονότα διαμόρφωσαν την ιστορία και άνοιξαν τον δρόμο για την άνοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
