Είναι αργά το απόγευμα της 24ης Απριλίου 1974. Ένας ύπνος βαρύς καλύπτει την Πορτογαλία. Για σχεδόν μισό αιώνα, ο λαός του υποχαρακτηρίστηκε κάτω από το βάρος μιας καταπιεστικής δικτατορίας. Ωστόσο, την επόμενη μέρα, ο ξυπνητήρι θα χτυπήσει με μια εντελώς διαφορετική νότα. Χιλιάδες μίλια μακριά, στη νότια και δυτική Αφρική, νεαροί στρατιώτες από την Πορτογαλία περπατούν στο σκοτάδι. Ήταν μια εξουθενωτική και τραυματική μέρα σε έναν πόλεμο που διήρκησε 13 χρόνια, ένας πόλεμος που αγωνίζονταν πια να ολοκληρωθεί, γνωρίζοντας ότι η νίκη δεν ήταν πια εφικτή. Διαβάστε επίσης: Ζώντας με το πνεύμα της αλλαγής: Πώς οι Πορτογάλοι ξεπέρασαν τους εαυτούς τους Στις 22:55, στη Λισαβόνα, το τραγούδι της πορτογαλικής συμμετοχής στη Eurovision του 1974, με τίτλο “E Depois Do Adeus” (και μετά το αντίο), μεταδίδεται από το τοπικό κρατικό ραδιόφωνο. Τραγούδι που δεν ήταν ιδιαίτερα γνωστό, μια υπερπαραγωγή αλλά κωμωδιακά μελοδραματικό. Ήταν ακριβώς αυτό που χρειαζόταν ένα καθεστώς που είχε υποδουλώσει τον λαό για γενιές ολόκληρες. Γύρω από την πορτογαλική πρωτεύουσα, στρατιώτες που άκουσαν το τραγούδι κατέλαβαν τις θέσεις τους και περίμεναν περαιτέρω οδηγίες, ανυποψίαστοι για το ραδιοφωνικό σταθμό ή το γενικό επιτελείο. Ανατρέπουν τα ραδιόφωνα τους σε έναν άλλο σταθμό, τον Rádio Renascença, που ανήκει στην Καθολική Εκκλησία.
Το τραγούδι της επανάστασης
Αυτοί οι στρατιώτες ακούνε έναν καλλιτέχνη που δεν συχνά παίζεται στο Rádio Renascença. Ο José “Zeca” Afonso, ένας λαϊκός τραγουδιστής και υπόγειος ακτιβιστής, γνωστός για τις ποιητικές του απεικονίσεις των δεινών του λαού, αναδείχθηκε ήρωας της επανάστασης. Τη χρονιά πριν, είχε φυλακιστεί λόγω των αντικαθεστωτικών του δραστηριοτήτων και πολλά από τα τραγούδια του απαγορευτήκαν. Ένα από αυτά, ωστόσο, ξέφυγε από τη λογοκρισία. Το “Grândola Vila Morena” είναι ένας ύμνος για τη μικρή πόλη Grândola στην περιοχή Alentejo της Πορτογαλίας. Οι στίχοι του δεν φαίνεται να είναι πολιτικοί, αλλά το κρυστάλλινο πολιτικό μήνυμα εμφανίζεται στην αναπαραγωγή των γραμμών “Γη της αδελφότητας!” και “Οι άνθρωποι κάνουν τα πράγματα καλύτερα”. Ο παρουσιαστής του ραδιοφώνου João Paulo Diniz πείσε το Rádio Renascença να παίξει αυτό το τραγούδι από τις 12:00 μέχρι τη 1:00. Το Rádio Renascença δεν γνώριζε τότε ότι οι περισσότεροι από τους ακροατές του κατά τη διάρκεια της πρώτης ώρας της 25ης Απριλίου, ήταν οι νυχτερινοί φύλακες του μυστικού MFA (Κίνημα Ενόπλων Δυνάμεων). Μέσα σε 18 μήνες, η Επανάσταση των Γαρυφάλλων οδήγησε στην ανεξαρτησία όλων των πρώην αφρικανικών αποικιών της Πορτογαλίας. Όλες οι δυνάμεις του πορτογαλικού στρατού κατοχής αποσύρθηκαν, συχνά μετά από εξέγερση των στρατιωτικών καταστροφών εναντίον των ανωτέρων τους αξιωματικών.
Αναγέννηση της μουσικής
Η δημοκρατική Πορτογαλία βρίσκεται τώρα στη μέση μιας αναγέννησης της μουσικής, με διάφορους τραγουδιστές από το επαναστατικό υπόγειο κυκλοφορώντας τη μουσική τους ανοικτά και χωρίς φόβο λογοκρισίας. Ο εορταστικός ύμνος του Sérgio Godinho με τίτλο “Liberdade” προδιαθέτει την πορτογαλική νέα κύμα με την wah-wah κιθάρα και τα μελωδικά ντραμς που θυμίζουν τον Keith Moon. Το ρεφρέν του αποτελεί μια λίστα απαιτήσεων για “ειρήνη, ψωμί, στέγη, υγεία, παιδεία”. Ο Zeca Afonso, αφενός θεωρείται ήρωας της επανάστασης και αφετέρου, τέσσερα χρόνια πριν τον θάνατό του, το 1983, η ζωντανή του εμφάνιση στο εθνικό Κολοσσαίο κατέκτησε τις τηλεοπτικές οθόνες και έγινε ένα από τα πλέον δημοφιλή γεγονότα στην ιστορία της πορτογαλικής τηλεόρασης. Το “Grândola Vila Morena” παίζεται κάθε χρόνο σε όλη την Πορτογαλία στις 25 Απριλίου, ενώ η πόλη της Grândola έχει γίνει ένας ιδιαίτερος τόπος για την εορταστική γιορτή για τη γέννηση της πορτογαλικής δημοκρατίας. Κανείς δεν θα ξεχάσει ποτέ ότι αυτό το λίγο γνωστό λαϊκό τραγούδι ήταν αυτό που έβαλε φωτιά σε μια από τις πιο αγνωστες λαϊκές επαναστάσεις στην Ευρώπη μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
