Η ασθένεια του καρκίνου των ωοθηκών αποτελεί μια ποικίλη ομάδα ασθενειών, εκφράζονται τόσο σε κλινικό όσο και σε παθολογοανατομικό και μοριακό επίπεδο. Κατατάσσεται στο δεύτερο θανατηφόρο καρκίνο των γυναικών, μετά τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Ερωτηματικά προκαλούνται γύρω από τους παράγοντες κινδύνου που επηρεάζουν την πιθανότητα εμφάνισης της ασθένειας.
Οι παράγοντες κίνδυνου περιλαμβάνουν την υπογονιμότητα, τη θεραπεία με οιστρογόνα και την παχυσαρκία και αυτοί φαίνεται να αποτελούν τη βάση για την αύξηση της συχνότητας του καρκίνου των ωοθηκών στις ανεπτυγμένες χώρες. Αντίθετα, η χρήση αντισυλληπτικών για μεγάλες περίοδους και ο θηλασμός φαίνεται να παρέχουν προστασία στον γυναικείο οργανισμό από τη νόσο. Επιπλέον, η πρώιμη εμμηνόπαυση, η απολίνωση των σωλήνων, και η τεκνοποίηση σχετίζονται με μειωμένο κίνδυνο καρκίνου ωοθηκών, ενώ η ενδομητρίωση συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης αυτών των τύπων. Επιπλέον, οι γυναίκες με γενετικές μεταλλάξεις των γονιδίων BRCA1/2 φέρουν αυξημένο κίνδυνο καρκίνου ωοθηκών, κυρίως τύπων υψηλής κακοήθειας με ποσοστό 16-65%. Επιπλέον, οι γυναίκες με μεταλλάξεις στα γονίδια επιδιόρθωσης του DNA έχουν 10%-12% δια βίου κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου ωοθηκών.
Δυστυχώς, δεν υπάρχει μέχρι σήμερα καμία προληπτική μέθοδος για τον καρκίνο των ωοθηκών. Η μέτρηση του καρκινικού αντιγόνου 125 (CA-125) δεν συνιστάται να γίνεται σε υγιή άτομα, καθώς η αυξημένη τιμή του CA-125 δεν είναι διαγνωστική για τον καρκίνο των ωοθηκών. Το CA-125 μπορεί να αυξηθεί και σε άλλες καταστάσεις, τόσο κακοήθεις όσο και καλοήθεις. Συνήθως, οι περισσότερες γυναίκες διαγιγνώσκονται μετά την εμφάνιση συμπτωμάτων, τα οποία συνήθως εμφανίζονται σε προχωρημένα στάδια. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν κοιλιακό πόνο, δυσκοιλιότητα, διάρροια, συχνοουρία, αιμορραγία, κοιλιακή διάταση και κόπωση. Σε πιο προχωρημένο στάδιο, μπορεί επίσης να εμφανιστούν ασκίτης και κοιλιακές μάζες, προκαλώντας ναυτία, απώλεια όρεξης, δυσπεψία και κορεσμό.
Η παθολογοανατομική ταξινόμηση του καρκίνου των ωοθηκών αναγνωρίζει πέντε διακριτούς υποτύπους: υψηλής κακοήθειας ορώδες καρκίνωμα (70% των περιπτώσεων), ενδομητριοειδές καρκίνωμα (10%), διαυγοκυτταρικό καρκίνωμα (6%-10%), χαμηλής κακοήθειας ορώδες καρκίνωμα (5%) και βλεννώδες καρκίνωμα (3%-4%), καθώς και άλλους σπάνιους υποτύπους. Κάθε υποτύπος αντιπροσωπεύει μια ξεχωριστή νόσο με διαφορετική έναρξη, παθογένεια, κλινικά χαρακτηριστικά και πρόγνωση. Αυτή η ποικιλία επηρεάζει την επιλογή της εξατομικευμένης θεραπείας, η οποία απαιτεί τη διάγνωση από έμπειρο παθολογοανατόμο.
Η πρώιμη νόσος αντιμετωπίζεται με την χειρουργική επέμβαση, με στόχο την εξαίρεση του καρκίνου και τη σταδιοποίηση της νόσου. Σε προχωρημένη νόσο, ο στόχος είναι η πλήρης ή βέλτιστη κυτταρομείωση με την εφαρμογή χειρουργικής επέμβασης και συστηματικής θεραπείας. Επιπλέον, σε επιλεγμένες περιπτώσεις, η διατήρηση της γονιμότητας μπορεί να συζητηθεί. Η συστηματική χημειοθεραπεία, η θεραπεία με αντιαγγειογονενετικούς παράγοντες και η χημειοθεραπεία με PARP αναστολείς έχουν επίσης αποδειχθεί ως αποτελεσματικές θεραπείες για τον προχωρημένο καρκίνο των ωοθηκών. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι, παρά την αποτελεσματικότητα της θεραπείας, το 70% των ασθενών θα υποτροπιάσει τα πρώτα τρία χρόνια. Συνεπώς, υπάρχει ανάγκη για περαιτέρω έρευνα και ανάπτυξη νέων θεραπευτικών προσεγγίσεων για να βελτιώσουμε τις πιθανότητες ίασης. Οι αρχικές αποτελέσματα από τον συνδυασμό χημειοθεραπείας, αντιαγγειογονενετικού παράγοντα, PARP αναστολέων και ανοσοθεραπείας είναι ελπιδοφόρα. Αναμένουμε την είσοδο νέων φαρμάκων και συζευγμένων μορίων με πιο έξυπνους τρόπους δράσης που μπορούν να ανακόψουν την πορεία του προχωρημένου καρκίνου των ωοθηκών.
Η συνεχής έρευνα, η εξειδίκευση και η ανάπτυξη νέων καινοτόμων θεραπειών παρέχουν ελπίδα για την ίαση των ασθενών με καρκίνο των ωοθηκών. Είναι σημαντικό να συνεχίσουμε να αναζητούμε νέες προσεγγίσεις και θεραπείες για να βελτιώσουμε την ποιότητα ζωής και την επιβίωση των ασθενών που αντιμετωπίζουν αυτήν την σοβαρή ασθένεια.
