Πόσα ζώα μπορούν να αναγνωρίσουν την ύπαρξή τους στον καθρέπτη;
Το τεστ του καθρέπτη αναπτύχθηκε από τον ψυχολόγο Γκόρντον Γκάλλοπ στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1900. Αυτό το τεστ, επίσης γνωστό ως τεστ αυτο-αναγνώρισης στον καθρέπτη, χρησιμοποιείται για να διαπιστώσει εάν ένα μη ανθρώπινο ζώο μπορεί να αναγνωρίσει τον εσωτερικό του κόσμο, είτε αυτό είναι η εμφάνισή του είτε ο εσωτερικός του κόσμος
Πώς λειτουργεί αυτό το τεστ ακριβώς; Οι ερευνητές τοποθετούν ένα ορατό σημάδι στο σώμα ενός ζώου, και στη συνέχεια το τοποθετούν μπροστά από έναν καθρέπτη. Καταγράφουν την αντίδραση του ζώου και τη συγκρίνουν με την αντίδρασή του όταν βλέπει τον εαυτό του στον καθρέπτη χωρίς το σημάδι. Τα ζώα που περνούν το τεστ με επιτυχία, συχνά προσαρμόζουν τη θέση του σώματός τους, ακουμπούν ή προσπαθούν να αφαιρέσουν το σημάδι, ενώ και τονίζουν το μέρος του σώματός τους που φέρει το σημάδι. Ωστόσο, ακόμα και ένα ζώο που αποτυγχάνει το τεστ μπορεί να παρουσιάσει ενδιαφέρουσες αντιδράσεις όταν βλέπει τον εαυτό του στον καθρέπτη
Μέχρι σήμερα, έχουν παρατηρηθεί εννέα μη ανθρώπινα ζώα που περνούν το τεστ του καθρέπτη. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι όλα τα άτομα κάθε είδους μπορούν να περάσουν το τεστ, αλλά απλά ότι ορισμένα από αυτά μπορούν. Η αξία του τεστ αυτού έρχεται σε αμφισβήτηση, καθώς οι ερευνητές αναρωτιούνται εάν είναι πραγματικά αντιπροσωπευτικό της ικανότητας των ζώων να αναγνωρίζουν τον εαυτό τους.
Ποια ζώα έχουν περάσει το τεστ με επιτυχία; Αρχικά, τα πειράματα με χιμπατζήδες το 1970 έδειξαν ότι αυτά τα ζώα μπορούν να αναγνωρίσουν τον εαυτό τους στον καθρέπτη. Οι ουραγκοτάγκοι και οι μαϊμούδες μπόνομπο επίσης κατάλαβαν την αντανάκλασή τους και εξέτασαν τα μέρη του σώματος τους που δεν μπορούσαν να δουν χωρίς καθρέπτη το 1994. Όσο για τους γορίλες, οι αντιδράσεις τους ήταν λιγότερο προφανείς. Οι δελφίνια είναι άλλο ένα είδος που περνά το τεστ, καθώς η έρευνα του 1995 με τη χρήση βίντεο και η έρευνα του 2001 με καθρέπτη έδειξαν ότι επίσης μπορούν να αναγνωρίσουν τον εαυτό τους.
Μπορεί επίσης να αναφερθεί η περίπτωση των Ευρασιατικών καρακάξεων το 2008, που εντόπισαν την ύπαρξή τους στον καθρέπτη. Τα περιστέρια πέρασαν επίσης το τεστ μετά από έντονη εκπαίδευση. Ακόμα και οι άγριοι πιγκουίνοι Adélie το 2022 φάνηκε ότι έχουν αίσθηση του εαυτού τους στον καθρέπτη. Ο δυνητικός βαθμός εκπαίδευσης έχει επίσης επηρεάσει την απόκριση των ζώων στο τεστ. Τα αποτελέσματα των ερευνών μας δείχνουν ότι όλα αυτά τα ζώα μπορούν να αναγνωρίσουν τον εαυτό τους, ενώ ορισμένα ζώα που θεωρούνται πιο έξυπνα αποτυγχάνουν να περάσουν το τεστ.
Πρέπει ωστόσο να είμαστε προσεκτικοί με τα συμπεράσματά μας. Το αν ένα ζώο μπορεί να αναγνωρίσει τον εαυτό του στον καθρέπτη δεν είναι η μοναδική απόδειξη της αυτοσυνείδησής του. Υπάρχουν ζώα που βασίζονται περισσότερο στις άλλες αισθήσεις τους για να αναγνωρίσουν τον εαυτό τους και τον κόσμο. Για να καταλήξουμε σε πιο σίγουρα συμπεράσματα, απαιτούνται περαιτέρω έρευνες και μελέτες
Ως εκ τούτου, το τεστ του καθρέπτη μπορεί να μας δώσει μια εικόνα για την ικανότητα των ζώων να αναγνωρίζουν τον εαυτό τους, αλλά δεν είναι η μόνη και ολοκληρωμένη απόδειξη. Το θέμα αυτό απαιτεί περαιτέρω έρευνα και κατανόηση.
