Παγκοσμίως, η 1η Δεκεμβρίου καθιερώθηκε ως η Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS, μια ημέρα για να εστιαστεί η προσοχή στην αντιμετώπιση αυτής της χρόνιας νόσου. Ενώ η θεραπεία του HIV έχει προχωρήσει και είναι διαχειρίσιμη, ο αριθμός των κρουσμάτων της λοίμωξης αυξάνεται ανησυχητικά στην Ευρώπη. Το ευρωπαϊκό τμήμα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC), λοιπόν, εξέδωσαν πρόσφατα ανησυχητικά στατιστικά δεδομένα για την κατάσταση του HIV στην Ευρώπη το 2022.
Τα στοιχεία που ανακοινώθηκαν από τον ΠΟΥ και το ECDC αποκαλύπτουν ότι η λοίμωξη από τον ιό HIV συνεχίζει να επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους στην Ευρώπη. Από το 1990 και μετά, έχουν καταγραφεί πάνω από 2,4 εκατομμύρια διαγνωσμένα κρούσματα HIV στην Ευρωπαϊκή Περιφέρεια του ΠΟΥ, ενώ μόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση/Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο αναφέρονται πάνω από 620.000 άτομα με HIV τις τελευταίες τρεις δεκαετίες. Το 2022, καταγράφηκαν 110.486 νέες διαγνώσεις HIV, με την πλειονότητα από αυτές (72%) να προέρχονται από την ανατολική Ευρώπη, με κύρια επικεντρώση στην Ρωσική Ομοσπονδία, αλλά και από την Ουκρανία. Αυτό αντιστοιχεί σε μια μέση χρονική περίοδο 12,4 νέες διαγνώσεις HIV ανά 100.000 κατοίκους, και περιλαμβάνει κρούσματα που αναφέρθηκαν από 49 διάφορες χώρες. Οι δυτικές και κεντρικές περιοχές ανέφεραν επίσης περιπτώσεις (10% και 8%, αντίστοιχα). Στην Ευρωπαϊκή Ένωση/Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο, καταγράφηκαν 22.995 νέες διαγνώσεις. Συνολικά, στην ευρύτερη περιοχή του ΠΟΥ, παρατηρείται αύξηση των νέων περιστατικών κατά 4,2% σε σχέση με το 2021, αλλά σε σύγκριση με το 2019, πριν από την πανδημία της Covid-19, οι αναφερόμενες διαγνώσεις HIV είναι 20,5% λιγότερες. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση/Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο, τα κρούσματα αυξήθηκαν κατά 30,8% από το 2021 έως το 2022, αλλά μειώθηκαν κατά 3,8% σε σχέση με το 2019.
Σύμφωνα με την έκθεση του ΠΟΥ και του ECDC, υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που επηρεάζουν τις τάσεις του HIV μεταξύ των ετών 2021 και 2022. Κάποιοι από αυτούς περιλαμβάνουν την επαναφορά των δραστηριοτήτων επιτήρησης, την αναβάθμιση και την εισαγωγή νέων στρατηγικών εξέτασης σε πολλές χώρες, τα μεταναστευτικά πρότυπα, την άρση των περιορισμών του κορωνοϊού και την εισροή προσφύγων, ειδικά από την Ουκρανία. Αξίζει να σημειωθεί ότι αν και η αύξηση των διαγνώσεων HIV μεταξύ των ανδρών που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες (MSM) είχε μειωθεί από το 2014, το 2022 παρατηρήθηκε μια μικρή αύξηση, ειδικά μεταξύ των MSM με μεταναστευτικό υπόβαθρο. Πάνω από το ήμισυ (50,6% για την περιοχή του ΠΟΥ και 47,9% για την ΕΕ/ΕΟΧ) των ατόμων που διαγνώστηκαν το 2022, είχαν αριθμό κυττάρων CD4 κάτω από 350 ανά mm3, προδεικνύοντας καθυστερημένη διάγνωση.
Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, ο τρόπος μετάδοσης του HIV μένει σταθερά ανησυχητικός, με το σεξ μεταξύ ανδρών να αποτελεί έναν από τους συνηθέστερους τρόπους μετάδοσης σύμφωνα με την έκθεση. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση/Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο, το σεξ μεταξύ ανδρών αποτελεί το 33,3% των κρουσμάτων HIV το 2022. Σε δέκα χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, το σεξ μεταξύ ανδρών αντιστοιχεί σε περισσότερο από το 50% των κρουσμάτων. Οι υπόλοιπες εννέα χώρες περιλαμβάνουν την Αυστρία, την Κροατία, την Ουγγαρία, την Ισλανδία, την Ιρλανδία, τη Μάλτα, τις Κάτω Χώρες, τη Σλοβενία και την Ισπανία. Η μετάδοση του HIV μεταξύ ατόμων που χρησιμοποιούν ενέσιμα ναρκωτικά παραμένει χαμηλή στις περισσότερες χώρες της ΕΕ/ΕΟΧ, αλλά καταγράφεται μια μικρή αύξηση των διαγνώσεων HIV το 2022. Ωστόσο, η αύξηση αυτή είναι σημαντικά μικρότερη από τους άλλους τρόπους μετάδοσης, χάρη στα αποτελεσματικά προγράμματα μείωσης της βλάβης που έχουν εφαρμοστεί σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα και ακόμα εννέα άλλες χώρες (Βέλγιο, Τσεχία, Δανία, Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Πολωνία, Πορτογαλία και Σλοβενία) έχουν παρουσιάσει μείωση άνω του 30% στις εξετάσεις HIV που διενεργήθηκαν το 2022. Αυτό είναι αποτέλεσμα των συστηματικών τεστ και των προγραμμάτων πρόληψης και ευαισθητοποίησης που υλοποιήθηκαν σε αυτές τις χώρες.
