Βιβλία που αναδεικνύουν τον χαρακτήρα και την ουσία ενός συγκεκριμένου τόπου άπτονται της ψυχής μου. Έχω την εντύπωση ότι αυτό το έλξη ξεκίνησε πολύ παλιά, από την εποχή που διάβαζα τα βιβλία του Ρέιμοντ Τσάντλερ και ο διάσημος ντετέκτιβ, Φίλιπ Μάρλοου, μου μιλούσε για το Λος Άντζελες, μια πόλη που ακόμα δεν έχω έχει επισκεφθεί: “Ταξιδέψαμε προς τα δυτικά, φτάσαμε στη Sunset και γλίστρησαμε γρήγορα και αθόρυβα σε μια από τις λωρίδες του. Ο οδηγός φαινόταν να μισοκοιμάται αλλά προσπερνούσε τα αγόρια σε κόκκινα αυτοκίνητα σαν ένας ακέφαλος τροχός. Για κάποιο λόγο όλα τα φανάρια γίνονταν πράσινα. Ορισμένοι οδηγοί το έχουν. Δεν έχασε κανένα.” (το “Αντίο γλυκιά μου”). Και δεν είναι μόνο η αναφορά στην πόλη. Είναι η αίσθηση ότι βρίσκεσαι εκεί. Το πρώτο βιβλίο του Τσάντλερ που διάβασα ήταν το “Αντίο γλυκιά μου”. Ήταν επίσης το πρώτο βιβλίο του Paul Auster που αγόρασα λίγο μετά το πρώτο μου ταξίδι στην πόλη όπου γεννήθηκε ο συγγραφέας — η Νέα Υόρκη. “Μία ώρα αργότερα, ενώ ανέβαινε με το λεωφορείο νούμερο 4 στη γωνία της 70ής Οδού με την Πέμπτη Λεωφόρο, ακόμα δεν είχε απαντήσει στο ερώτημα. Ένα πράσινο φως ανάβαινε πάντα όταν πλησίαζε. Από τη μια πλευρά υπήρχε το πάρκο, ζωηρό με τον πρωινό ήλιο και τις αιχμηρές φευγαλέες σκιές, ενώ απέναντι ήταν το μουσείο Φρικ, μαργαριταρένιο και αυστηρό, σαν να το είχαν αφήσει ν’ αφανιστεί” (“Γυάλινη πόλη”). Η πρώτη από τις τρεις νουβέλες που αποτελούν την “Τριλογία της Νέας Υόρκης”, η “Γυάλινη πόλη”, περιέχει τις περισσότερες αναφορές στην πόλη. Καθώς θαυμάζεις τον τρόπο με τον οποίο τα τρία αυτά κείμενα διαπλέκονται, με τους ήρωες των προηγούμενων να εμφανίζονται ξαφνικά στα επόμενα, καθώς αναγνωρίζεις τη μεταμοντέρνα συνθήκη ως συνδημιουργό των κειμένων, καθώς παραδίδεσαι στη διακειμενικότητα και καταλαβαίνεις ότι με τον Auster η αμερικάνικη λογοτεχνία παίρνει έναν ολοκαίνουργιο δρόμο, δεν μπορείς παρά να πραγματοποιήσεις ένα περίπατο μαζί του στη Νέα Υόρκη: “Έφτασε νωρίς στο σταθμό του Γκραντ Σέντραλ. Το τρένο του Στίλμαν δεν θα έφτανε πριν τις 6.41, αλλά ο Κουίν χρειαζόταν χρόνο για να εξετάσει τον χώρο και να βεβαιωθεί ότι ο Στίλμαν δεν θα μπορούσε να ξεφύγει. Όταν βγήκε από τον υπόγειο σταθμό, είδε το ρολόι να δείχνει λίγο πριν τις πέντε. Ήταν ώρα αιχμής και ο σταθμός ήδη γέμιζε. Επιτηδεύοντας το δρόμο του μέσα από τους συνωστισμένους ανθρώπους, ο Κουίν κοίταξε γύρω για κρυμμένες σκάλες, πιθανές εξόδους που δεν ήταν επισημασμένες, κρυφές εσοχές στους τοίχους. Είχε την εντύπωση ότι ένας αποφασισμένος άνθρωπος θα μπορούσε να εξαφανιστεί χωρίς μεγάλη προσπάθεια.” Δεν υπάρχει μεγάλη απόσταση από την αφήγηση του Τσάντλερ, γιατί ο Auster στη “Τριλογία” δημιουργεί έναν μοναδικό τύπο νουάρ από το παρελθόν που έχει βαθιές ρίζες στις πρωτοποριακές αρχές. Το ερώτημα είναι αν κάποιες από αυτές τις σκηνές γράφονται για να ξεπεράσουν την πλοκή ή απλώς για να περιγράψουν στιγμές στη Νέα Υόρκη. Ωστόσο, αν έχεις περπατήσει από την αρχή ως το τέλος της γέφυρας του Μπρούκλιν, δεν υπάρχει περίπτωση να μη θέλεις να μιλήσεις για αυτό: “Πέρασε πολύς καιρός από τότε που ο Μπλου διέσχισε το μπροστινό μέρος της γέφυρας του Μπρούκλιν με τον πατέρα του, όταν ήταν ακόμα παιδί, και η μνήμη αυτού του συγκεκριμένου ημέρας επιστρέφει τώρα στο μυαλό του. Μπορεί ακόμα και να δει τον εαυτό του, κρατώντας το πατέρα του από το χέρι και περπατώντας στο πλάι του, ενώ κάτω από αυτούς τους σιδερένιους οδοστρώματα ανάβουν όλο και περισσότερο και τρέμουν σαν ένα τεράστιο σμήνος μελισσών. Αριστερά του εκτείνεται το άγαλμα της Ελευθερίας. Δεξιά του το Μανχάταν, με τα κτίρια του να αναδύονται ψηλά μέσα στο πρωινό ηλιοφάνεια, μοιάζοντας σαν πλάσματα ενός θρύλου” (“Φαντάσματα”). Ο Paul Auster έφυγε στις 30 Απριλίου σε ηλικία 77 ετών. Σε πολλά από τα βιβλία του βρήκα στοιχεία που δεν φανταζόμουν ότι υπήρχαν στη λογοτεχνία. Όσον αφορά τη Νέα Υόρκη, με κάθε νέο του βιβλίο επέστρεφα στην πόλη πνευματικά ζωντανή: “Ήρθε το καλοκαίρι και οι δρόμοι γέμισαν με ζέστη και υγρασία, αφόρητη μόνο για τη Νέα Υόρκη” (“Το κλειδωμένο δωμάτιο”). Αντίο και ευχαριστώ για τα ταξίδια!
