Το 1992, σαν σήμερα, έφυγε από τη ζωή ένας από τους μεγαλύτερους ποιητές της ελληνικής λογοτεχνίας, ο Νίκος Γκάτσος. Στα 82 του χρόνια, άφησε πίσω του ένα πλούσιο και πολυσυλλεκτικό έργο που έχει αφήσει ανεξίτηλο αποτύπωμα στην ελληνική ποίηση και μουσική.
Για να τιμήσουμε τη μνήμη του, το Αρχείο της ΕΡΤ μας παρουσιάζει ένα επεισόδιο από τη σειρά ντοκιμαντέρ “Εποχές και Συγγραφείς” που ασχολείται με το μεταφραστικό έργο και τη στιχουργική δραστηριότητα του Γκάτσου. Μέσα από αυτό το ντοκιμαντέρ, παρακολουθούμε την πορεία του ποιητή από τη μεταπολεμική περίοδο έως τον θάνατό του, εξετάζοντας τις μεταφράσεις του και την παρουσία του στη στιχουργική.
Μετά τον πόλεμο, ο Γκάτσος αφιερώθηκε διεξοδικά στις μεταφράσεις έργων για το Θέατρο Τέχνης και το Εθνικό Θέατρο. Μια από τις σημαντικότερες μεταφράσεις του παραμένει αυτή του “Ματωμένου Γάμου” του ισπανού ποιητή Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα.
Επιπλέον, το ντοκιμαντέρ αναφέρεται στη συνεργασία του με το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας (ΕΙΡ) ως ραδιοσκηνοθέτης και μεταφραστής θεατρικών έργων κατά τα χρόνια 1953-1961. Τότε, διευθυντής του ΕΙΡ ήταν ο Οδυσσέας Ελύτης.
Σχετικά με την επιρροή του Γκάτσου στο ελληνικό τραγούδι ως στιχουργός, το ντοκιμαντέρ εστιάζει στη συνεργασία του με κορυφαίους Έλληνες συνθέτες όπως ο Μάνος Χατζιδάκις, ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Μάνος Λοΐζος, ο Σταύρος Ξαρχάκος, ο Χριστόδουλος Χάλαρης και ο Λουκιανός Κηλαηδόνης. Όλοι αυτοί οι σπουδαίοι συνθέτες μελοποίησαν τους στίχους του Γκάτσου, δημιουργώντας αξέχαστα τραγούδια.
Το ντοκιμαντέρ αναδεικνύει επίσης τη σημασία της παράδοσης στο έργο του Γκάτσου και την αναπαραστατική του ικανότητα. Προβάλλονται αποσπάσματα από συνεντεύξεις με τον Μίκη Θεοδωράκη, τον Μάνο Χατζιδάκι και τον Χριστόδουλο Χάλαρη, οι οποίοι μιλούν για την εμπειρία της συνεργασίας τους με τον Γκάτσο και την επίδραση που είχε στην μουσική τους.
Εξερευνώντας την πλούσια παρέα του Γκάτσου, το ντοκιμαντέρ αναφέρεται στη σχέση του με μεγάλους ποιητές όπως ο Γιώργος Σεφέρης και ο Οδυσσέας Ελύτης, καθώς και στα συγγραφικά τους έργα και την αμοιβαία επιρροή που ασκήθηκε ανάμεσά τους.
Σε αυτό το ντοκιμαντέρ, παίρνουν επίσης τον λόγο η πανεπιστημιακός Λένα Κουτριάνου, η ποιήτρια Αγαθή Δημητρούκα, ο ποιητής Χάρης Βλαβιανός, ο εκπαιδευτικός Σταύρος Καρτσωνάκης, ο ποιητής-γραμματολόγος Δημήτρης Δασκαλόπουλος και ο συγγραφέας Βασίλης Βασιλικός, οι οποίοι μοιράζονται τις απόψεις και τις εμπειρίες τους για τον Γκάτσο και το έργο του.
Συνοδευόμενο από πλούσιο αρχειακό και οπτικοακουστικό υλικό, αυτό το ντοκιμαντέρ αναδεικνύει τα μοναδικά χαρίσματα και την ανεπανάληπτη προσφορά του Νίκου Γκάτσου στην ποίηση, τη μουσική και την ελληνική κουλτούρα γενικότερα.
