Πριν από μερικά χρόνια, ένας φίλος δημοσιογράφος μου πρότεινε να διαβάσω ένα διήγημα με τίτλο “Οι Κάλπηδες” του συγγραφέα Στρατή Μυριβήλη. Η πρότασή του με έψησε αμέσως, καθώς είπε πως θα ταιριάζει απόλυτα με τον τρόπο που η ομάδα μας, οι “Πτωχαλαζόνες”, δραματοποιούμε μη θεατρικά κείμενα. Όταν επικοινώνησα με την εγγονή του συγγραφέα, κα Χριστίνα Αγγελοπούλου, μας έδωσε με μεγάλη χαρά την άδεια να χρησιμοποιήσουμε την ιστορία. Μας αποκάλυψε ότι ο παππούς της της έλεγε αυτή την ιστορία σαν παραμύθι και αυτή με την σειρά της την έλεγε παραμύθι στα δικά της παιδιά.
Μια φορά και έναν καιρό, ζούσαν δύο πανούργοι κατεργάρηδες στο νησί της Λέσβου. Ο Ψευτοθόδωρος στη Χώρα και ο Καλπομανώλης στη Συκαμιά. Και οι δύο θεωρούσαν πως κανείς δεν μπορούσε να τους ξεπεράσει στην πονηριά και την απάτη. Ωστόσο, δεν αντέχονταν να ακούν για τα κατορθώματα του άλλου και έτσι αποφάσισαν να βρουν έναν ανταγωνιστή, να τον ξεγελάσουν και να αποδείξουν ποιος είναι ο πραγματικός πρωταθλητής στην απάτη. Έτσι, συναντήθηκαν στη μέση του δρόμου και, χωρίς να αναγνωρίσουν ο ένας τον άλλον, ξεκίνησαν έναν αμοιβαίο αγώνα απάτης και κοροϊδίας. Το “ματς” έφθασε σε ισοπαλία και ο αντίπαλος αποδείχθηκε αξιόπιστος. Ωστόσο, ποιος είναι ο πραγματικός καταπληκτικός απατεώνας; Αυτό είναι ένα ζήτημα τιμής και αξιοπρέπειας που πρέπει να λυθεί. Κατά την προσπάθειά τους να βρουν την απάντηση, οι δύο κατεργάρηδες βρίσκονται αντιμέτωποι με περιπέτειες, πειρατές, θησαυρούς, βρυκόλακες, δαίμονες και “περιποιητικούς” Ανατολίτες. Μετά από πολλά ατυχήματα και περιπέτειες, θα αναγκαστούν να παραδεχτούν την αξία του άλλου και να ζήσουν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα…
Με την παράσταση των “Κάλπηδων”, επιστρέφουμε στο είδος του θεάτρου με το οποίο ξεκινήσαμε ως ομάδα, γίναμε γνωστοί και ασχοληθήκαμε για χρόνια και το αγαπάμε, δηλαδή στη δραματοποίηση λογοτεχνίας. Επιστρέφουμε κυρίως στην πρωτότυπη μέθοδο δραματοποίησης με τριτοπρόσωπη αφήγηση, την οποία επινοήσαμε και χρησιμοποιήσαμε στις παραστάσεις μας, όπως το “οι Χαλασοχώρηδες” του Αλ. Παπαδιαμάντη, “Μαζώχτρα” του Αργ. Εφταλιώτη, “Αυτόχειρ” του Μιχαήλ Μητσάκη και “Μεταξύ Πειραιώς και Νεαπόλεως” του Γ. Βιζυηνού. Αυτή η μέθοδος αντιμετωπίζει όλο το κείμενο ως διάλογο και επιτρέπει στην αφήγηση να αποκτήσει θεατρική μορφή, διατηρώντας το όμως αναλλοίωτο, χωρίς διασκευές.
Για τρία χρόνια (2019-2022), δίδαξα αυτή τη μέθοδο στο μάθημα “Δραματοποίηση της Λογοτεχνίας” στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ. Οι “Κάλπηδες” είναι ένα ιδιαίτερα κωμικό διήγημα που σατιρίζει κάποια στοιχεία της ελληνικής κουλτούρας και συμπεριφοράς, τα οποία, αν και αρνητικά, παρουσιάζονται ως χιουμοριστικά χαρακτηριστικά της ελληνικής φύσης, όπως το ψέμα, η επιπολαιότητα, η πονηριά, οι κομπορρημοσύνη, ο εύκολος πλουτισμός και άλλα. Με την παράστασή μας, θέλουμε μέσα από το γέλιο να αναγνωρίσουμε τα ελαττώματά μας, να συμφιλιωθούμε μαζί τους, χωρίς όμως να τα αποδεχτούμε, αλλά μήπως καταφέρουμε έτσι να απαλλαγούμε από αυτά, αφήνοντάς τα πίσω μας.
