Καθώς πλησιάζω στη φετινή Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης (ΔΕΒΘ), παρατηρώ μια μικρή ομάδα γυναικών που κρατάνε πανό διαμαρτυρίας για τις γυναικοκτονίες. Οι αναγνώστες περνούν αδιάφοροι, σπεύδοντας να επισκεφθούν τα περίπτερα με τους εκδότες. Ωστόσο, ο κόσμος του βιβλίου είναι άμεσα συνδεδεμένος με αυτήν τη ζοφερή πραγματικότητα που καθιστά τις διαμαρτυρόμενες γυναίκες να στέκονται έξω από τον εκθεσιακό χώρο και να διαδηλώνουν. Σε πολλούς πάγκους, πλέον, φιλοξενούνται φεμινιστικά βιβλία που προέρχονται από κάθε γωνιά της χώρας, προβάλλοντας την απελπισία και αντιμετωπίζοντας την απαίτηση για ίσα δικαιώματα.
Αυτή την περίοδο, η χώρα μας έχει βιώσει την έκτη γυναικοκτονία του έτους, με την Enkelejda Danaj να γίνεται το θύμα. Η Enkelejda είχε καταγγείλει τρεις φορές τον πρώην σύντροφό της για ενδοοικογενειακή βία. Είχε ακόμα και panic button, μία προσπάθεια να προστατευτεί, αλλά η αδυναμία του κράτους να την προφυλάξει είχε ως αποτέλεσμα να βρεθεί μόνη της αντιμέτωπη με τον θύτη της, ο οποίος τη δολοφόνησε μία μέρα πριν από τη δίκη. Η μία μέρα ελευθερίας που του χάρισε ο νόμος κατέληξε στη δολοφονία της Enkelejda Danaj.
Ο κόσμος του βιβλίου, και ειδικότερα η ΔΕΒΘ, φαίνεται σήμερα πιο έτοιμος από ποτέ να αναγνωρίσει το βιβλίο ως προϊόν αγοροπωλησίας, περισσότερο ως υλικό παρά ως πνευματικό αντικείμενο. Το σύνολο της έκθεσης φαίνεται πιο πολύ σαν ένα εμπορικό κέντρο παρά σαν μια πολυτιμή συγκέντρωση εκδοτών, μεταφραστών και συγγραφέων. Αυτή η αλλαγή προοπτικής φαίνεται στις επιλογές που έχουν γίνει.
Πρώτον, πέντε συλλόγους εκδοτών αποκλείστηκαν από το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού (ΕΙΠ), το οποίο διοργανώνει τη ΔΕΒΘ. Οι εκδότες επισημαίνουν ότι τους αποκλείει από κάθε απόφαση και επιλέγει να διαχειριστεί τις διαθέσιμες πόρους σε περιφερειακές δράσεις, αντί να τους ενισχύσει. Ταυτόχρονα, η ΔΕΘ-ΗΕLEXPO αυξάνει το κόστος συμμετοχής των εκδοτών, ενώ οι παροχές προς τους εκθέτες παραμένουν ακατάλληλες.
Δεύτερον, η Σάρτζα τιμάται φέτος στη ΔΕΒΘ. Ο λόγος που δίνεται είναι η προσέγγιση σε νέες αγορές και η ανάπτυξη διμερών σχέσεων. Όμως, αυτή η απόφαση έχει κατακριθεί για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και για την ελάχιστη προσοχή που αποδίδεται στη θέση των γυναικών στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Η διοργάνωση με τίτλο “Η επίδραση των εκδοτικών οίκων που διευθύνονται από γυναίκες: Σάρτζα και Ελλάδα” στη ΔΕΒΘ φαίνεται μια θετική προσπάθεια, αλλά η έννοια της “ενδυνάμωσης” που τίθεται ως μέτρο αξιολόγησης είναι ανεπαρκής.
Είναι σημαντικό γυναίκες από διαφορετικούς κόσμους να έρχονται σε επαφή και η μεταξύ τους “ενδυνάμωση” είναι δικό τους θέμα. Αν η ΔΕΒΘ επιδιώκει να γεφυρώσει κόσμους και να προωθήσει πράξεις που ενθαρρύνουν την ελευθερία, θα μπορούσε να αναδείξει την Παλαιστίνη, παρόμοια με το πώς έγινε μέσω του εντυπωσιακού φορέματος της Cate Blanchett.
Ο βιβλίος στη ΔΕΒΘ δεν πρέπει να περιορίζεται στην αγοραπωλησία. Πρέπει να γίνεται φωνή της αδικίας και του δικαιωματικού αγώνα. Μόνο έτσι μπορούμε να αλλάξουμε την κοινωνία και να δημιουργήσουμε πραγματική αλλαγή.
