Όταν ένα παιδί γεννιέται, το δέρμα του συνήθως είναι χωρίς ελιές, με μόνο το 1% να έχει σπίλους. Οι περισσότερες ελιές εμφανίζονται με την πάροδο του χρόνου, ιδιαίτερα στη δεύτερη δεκαετία της ζωής μας. Αυτές οι ελιές συνήθως ακολουθούν την εξέλιξη του γήρανσης και μπορούν να εμφανίζονται έως την ηλικία των 50. Ωστόσο, αν το δέρμα μας εμφανίζει κάτι παρόμοιο με ελιά μετά τα 50 μας, είναι σημαντικό να το αξιολογήσει ένας ειδικός δερματολόγος.
Οι γενετικές μας καταβολές και ο ήλιος είναι οι κύριοι λόγοι εμφάνισης των σπίλων. Συχνά τα παιδιά ακολουθούν το πρότυπο των γονιών τους και παρατηρείται εμφάνιση ελιών στα ηλιοεκτεθειμένα μέρη του σώματος. Ωστόσο, όταν ένα βρέφος γεννιέται με ελιά, απαιτείται ειδική προσοχή. Σε αυτήν την περίπτωση, ο σπίλος θεωρείται συγγενής και η προσοχή πρέπει να είναι ανάλογη του μεγέθους του.
Όταν ο σπίλος είναι μικρός, δηλαδή κάτω από 1,5 εκατοστό, ο κίνδυνος της εμφάνισης μελάνωματος είναι μικρός και ανάλογος με το υπόλοιπο δέρμα. Ωστόσο, όσο μεγαλώνει ο σπίλος, τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος μελάνωματος σε αυτόν. Όταν ο σπίλος φτάνει τα 20 εκατοστά, ο κίνδυνος είναι πολύ μεγάλος. Ωστόσο, η αφαίρεση μεγάλων σπίλων είναι δύσκολη. Τα μελανώματα είναι κακοήθεις βλάβες που προέρχονται από τα μελανοκύτταρα και μοιάζουν με ελιές. Συνήθως εμφανίζονται σε υγιές δέρμα και λιγότερο σε προϋπάρχοντες σπίλους. Η έγκαιρη διάγνωση και η αφαίρεση του κακοήθους μελανώματος είναι σημαντικές.
Για την προστασία του δέρματος μας από τον ήλιο, είναι σημαντικό να αποφεύγουμε το ηλιακό έγκαυμα όταν είμαστε κάτω των 18 ετών. Η υπερβολική έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, μπορεί να προκαλέσει ζημιά στο DNA των μελανοκυττάρων και να οδηγήσει στον κίνδυνο εμφάνισης μελάνωματος στην ενήλικη ζωή. Η ετήσια επίπτωση μελάνωματος είναι μικρή και συνήθως ανέρχεται σε περίπου 1 εκατομμύριο περιπτώσεις. Αυτό εμφανίζεται συνήθως σε παιδιά με ανοσοκαταστολή ή σε άτομα με γιγαντιαίους σπίλους.
Δυστυχώς, ακόμη και σήμερα υπάρχει η αντίληψη ότι δεν πρέπει να πειράζουμε τις ελιές μας. Αυτή η άποψη προήλθε από την καθυστερημένη αφαίρεση μελανώματος που είχε προλάβει να κάνει μεταστάσεις πριν από την αφαίρεσή του. Ωστόσο, είναι σημαντικό να επισκεπτόμαστε τον δερματολόγο τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο, παρόμοια με τον έλεγχο του σάκχαρου και της χοληστερόλης, για να ελέγχουμε την κατάσταση του δέρματός μας.
Η διάγνωση των ελιών γίνεται κλινικά με τη χρήση δερματοσκοπίου και χαρτογράφησης. Το δερματοσκόπιο είναι ένα όργανο που έχει αλλάξει την κλινική πρακτική της δερματολογίας, καθώς μας επιτρέπει να δούμε δομές και χρώματα κάτω από την επιδερμίδα. Αυτό μειώνει τις αχρείαστες αφαιρέσεις και μας επιτρέπει να αφαιρούμε βλάβες που δεν μπορούμε να διαγνώσουμε με το μάτι. Η χαρτογράφηση είναι η φωτογράφηση σπίλων που γίνεται σε επιλεγμένους ασθενείς και βοηθάει στην παρακολούθηση της εξέλιξής τους με τον χρόνο.
Αφαιρούμε χειρουργικά και αποστέλλουμε για ιστολογική ανάλυση οτιδήποτε μοιάζει με μελάνωμα. Η προληπτική αφαίρεση άλλων μη συγγενών σπίλων δεν βοηθάει στην πρόληψη του κακοήθους μελανώματος.
Είναι σημαντικό να προστατεύουμε το δέρμα μας από τον ήλιο και να επισκεπτόμαστε τακτικά τον δερματολόγο για εξετάσεις και αφαίρεση ύποπτων ελιών. Με αυτόν τον τρόπο, μπορούμε να προλαμβάνουμε την εμφάνιση και την εξάπλωση κακοήθους μελάνωματος.
