ΠρωτότυποΓήρανση: Η κακή συνήθεια που – εκτός των άλλων δεινών – συρρικνώνει τον εγκέφαλο
Από τον καρκίνο μέχρι την εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων, πολλές είναι οι αρνητικές συνέπειες του καπνίσματος στην υγεία. Μια νεότερη μελέτη κατάφερε να αποδείξει ακόμα μια από αυτές, που θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί οι καπνιστές διατρέχουν υψηλό κίνδυνο γνωστικής έκπτωσης που σχετίζεται με την ηλικία και τη νόσο Αλτσχάιμερ. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με νεότερη μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Biological Psychiatry Global Open Science, το κάπνισμα θα μπορούσε να συρρικνώσει τον εγκέφαλο. Παρόλα αυτά, η διακοπή του καπνίσματος μπορεί να αποτρέψει την περαιτέρω απώλεια εγκεφαλικού ιστού, χωρίς όμως να επανορθώνεται η βλάβη που έχει ήδη πραγματοποιηθεί στο μέγεθος. Δεδομένου ότι ο εγκέφαλος των ανθρώπων χάνει φυσιολογικά όγκο με την ηλικία, το κάπνισμα ουσιαστικά προκαλεί πρόωρη γήρανση του εγκεφάλου, δήλωσαν οι ερευνητές της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον στο Σεντ Λούις. «Μέχρι πρόσφατα, οι επιστήμονες αγνοούσαν τις επιπτώσεις του καπνίσματος στον εγκέφαλο, εν μέρει επειδή το επίκεντρο ήταν στις μεγάλες επιπτώσεις του καπνίσματος στους πνεύμονες και την καρδιά. Αλλά καθώς αρχίσαμε να εξετάζουμε τον εγκέφαλο πιο προσεκτικά, έγινε φανερό ότι το κάπνισμα είναι επίσης πολύ βλαβερό για τον εγκέφαλο» δήλωσε η επικεφαλής συγγραφέας δρ Laura J. Bierut, MD, η Alumni Endowed Professor of Psychiatry. Οι επιστήμονες γνωρίζουν εδώ και καιρό ότι το κάπνισμα και ο μικρότερος όγκος του εγκεφάλου συνδέονται, αλλά δεν είχε ξεκαθαριστεί ο κύριος παράγοντας, εκτός από αυτόν της γενετικής. Τόσο το μέγεθος του εγκεφάλου όσο και η συμπεριφορά του καπνίσματος είναι κληρονομικές, καθώς περίπου ο μισός κίνδυνος ενός ατόμου να καπνίζει μπορεί να αποδοθεί στα γονίδιά του. Για να διαχωρίσουν τη σχέση μεταξύ γονιδίων, εγκεφάλου και συμπεριφοράς, η ερευνητική ομάδα ανέλυσε δεδομένα από τη βάση δεδομένων UK Biobank, που αφορούσαν σε 32.094 άτομα με ιστορικό καπνίσματος και γενετικό κίνδυνο. Οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν σε απεικόνιση του εγκεφάλου, προκειμένου να καθοριστεί ο όγκος του. Όπως διαπιστώθηκε, κάθε ζευγάρι παραγόντων συνδέεται αλυσιδωτά: το ιστορικό καπνίσματος και ο όγκος εγκεφάλου, ο γενετικός κίνδυνος για κάπνισμα και το ιστορικό καπνίσματος και ο γενετικός κίνδυνος για κάπνισμα και ο όγκος του εγκεφάλου. Επιπλέον, η συσχέτιση μεταξύ καπνίσματος και όγκου εγκεφάλου εξαρτιόταν από το καθημερινό κάπνισμα: Όσο περισσότερα πακέτα κάπνιζε ένα άτομο την ημέρα, τόσο μικρότερος ήταν ο όγκος του εγκεφάλου του. Όταν εξετάστηκαν και οι τρεις παράγοντες μαζί, η συσχέτιση μεταξύ του γενετικού κινδύνου για κάπνισμα και του όγκου του εγκεφάλου εξαφανίστηκε, ενώ παρέμεινε η σχέση μεταξύ του καθενός από αυτούς και της συμπεριφοράς του καπνίσματος. Χρησιμοποιώντας μια στατιστική προσέγγιση γνωστή ως ανάλυση διαμεσολάβησης, οι ερευνητές προσδιόρισαν την αλληλουχία των γεγονότων: η γενετική προδιάθεση οδηγεί στο κάπνισμα, το οποίο οδηγεί σε μειωμένο όγκο εγκεφάλου. «Η μείωση του όγκου του εγκεφάλου συνάδει με την αυξημένη γήρανση. Αυτό είναι σημαντικό καθώς ο πληθυσμός γερνάει, επειδή η γήρανση και το κάπνισμα είναι και οι δύο παράγοντες κινδύνου για την άνοια» επισημαίνει η Δρ Bierut. Η συρρίκνωση αυτή είναι δυστυχώς μη αναστρέψιμη: αναλύοντας στοιχεία για άτομα που είχαν κόψει το κάπνισμα πριν από χρόνια, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ο εγκέφαλός τους παρέμεινε μόνιμα μικρότερος από εκείνον των ατόμων που δεν είχαν καπνίσει ποτέ. «Το μόνο πράγμα που θα μπορούσατε να κάνετε για να βάλετε φρένο σε αυτό τον κίνδυνο είναι να κόψετε το κάπνισμα προκειμένου να ανακόψετε τη γήρανση του εγκεφάλου» καταλήγει η Δρ Bierut.
Νέο άρθρο:
Η καταστροφική επίδραση του καπνίσματος στον εγκέφαλο: Μια τρομακτική συνήθεια
Ο καπνός που αναπνέουμε καθημερινά έχει δυσάρεστες συνέπειες για την υγεία μας, από τον κίνδυνο του καρκίνου μέχρι την αύξηση των καρδιαγγειακών νοσημάτων. Μια πρόσφατη μελέτη αποκάλυψε μία ακόμα αρνητική συνέπεια του καπνίσματος που, εκτός από τις υπόλοιπες επιπτώσεις, μπορεί να εξηγήσει τον υψηλό κίνδυνο γνωστικής έκπτωσης και νόσου Alzheimer στους καπνιστές. Σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Biological Psychiatry Global Open Science, το κάπνισμα μπορεί να συρρικνώσει τον εγκέφαλο. Ωστόσο, η διακοπή του καπνίσματος μπορεί να προλάβει περαιτέρω απώλεια εγκεφαλικού ιστού, αν και η βλάβη που έχει ήδη προκληθεί δεν μπορεί να αναστραφεί. Η γήρανση του εγκεφάλου επιταχύνεται από το κάπνισμα, καθώς ο εγκέφαλος συρρικνώνεται φυσιολογικά με την πάροδο του χρόνου, αναφέρουν ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον στο Σεντ Λούις. “Παλαιότερα, οι επιστήμονες δεν είχαν δώσει προσοχή στις επιπτώσεις του καπνίσματος στον εγκέφαλο, καθώς επικεντρώνονταν στις σοβαρές επιπτώσεις του στους πνεύμονες και την καρδιά. Αλλά έχοντας εξετάσει καλύτερα το ζήτημα, καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι το κάπνισμα είναι εξίσου επιβλαβές και για τον εγκέφαλο” δήλωσε η καθηγήτρια Laura J. Bierut, MD, από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου. Ένας άλλος γνωστός παράγοντας που σχετίζεται με το μικρότερο όγκο εγκεφάλου είναι η κληρονομικότητα, καθώς περίπου το 50% του κινδύνου να γίνει κανείς καπνιστής οφείλεται στους γονείς. Για να αποσαφηνίσουν τη σχέση μεταξύ γονιδίων, εγκεφάλου και συμπεριφοράς, οι ερευνητές εξέτασαν δεδομένα από τη βάση δεδομένων UK Biobank, όπου περιλαμβάνονται πληροφορίες για 32.094 άτομα με ιστορικό καπνίσματος και γενετικό κίνδυνο. Οι συμμετέχοντες υπήρξαν αντικείμενο απεικόνισης του εγκεφάλου τους προκειμένου να μετρηθεί ο όγκος του εγκεφάλου τους. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι κάθε ζευγάρι παραγόντων συνδέεται αλυσιδωτά: το ιστορικό καπνίσματος και ο όγκος του εγκεφάλου, ο γενετικός κίνδυνος για το κάπνισμα και το ιστορικό καπνίσματος και ο γενετικός κίνδυνος για το κάπνισμα και ο όγκος του εγκεφάλου. Επίσης, η συσχέτιση μεταξύ του καπνίσματος και του όγκου του εγκεφάλου επηρεάζεται από την ποσότητα καπνού που καπνίζεται καθημερινά: όσο περισσότερα πακέτα καπνίζονται, τόσο μικρότερος είναι ο όγκος του εγκεφάλου. Όταν ληφθούν υπόψη και αμφότεροι οι παράγοντες, η συσχέτιση μεταξύ της γενετικής προδιάθεσης για το κάπνισμα και του όγκου του εγκεφάλου εξαφανίζεται, αλλά παραμένει η σχέση του καθενός από αυτούς με τη συμπεριφορά του καπνίσματος. Με τη βοήθεια ενός αναλυτικού προσεγγίσματος που αποκαλείται ανάλυση διαμεσολάβησης, οι ερευνητές εξέτασαν τη σειρά των γεγονότων και διαπίστωσαν ότι η γενετική προδιάθεση οδηγεί στο κάπνισμα, το οποίο με τη σειρά του οδηγεί στη μείωση του όγκου του εγκεφάλου. “Η μείωση του όγκου του εγκεφάλου σχετίζεται με την αυξημένη γήρανση της ανθρώπινης κοινωνίας καθώς και με την παρουσία καπνίσματος, καθώς και οι δύο είναι παράγοντες κινδύνου για την άνοια” σημείωσε η Δρ. Bierut. Δυστυχώς, η συρρίκνωση αυτή είναι μη αναστρέψιμη: Λαμβάνοντας υπόψη δεδομένα ατόμων που είχαν σταματήσει να καπνίζουν πολλά χρόνια πριν, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ο εγκέφαλος τους παρέμεινε μικρότερος από αυτών που ποτέ δεν κάπνισαν. “Αυτό που μπορεί κανείς να κάνει για να μειώσει αυτόν τον κίνδυνο είναι να σταματήσει το κάπνισμα και έτσι να επιβραδυνθεί η γήρανση του εγκεφάλου” συμπεραίνει η Δρ. Bierut.
