*Γράφει ο Δρ Βασίλης Κιοσσές, Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπευτής, Διδάκτωρ Ιατρικής
Η σχέση που αναπτύσσει ένας γιατρός με τον ασθενή του αποτελεί το βασικότερο θεραπευτικό εργαλείο που διαθέτει ο ίδιος. Εδώ και 4000 χρόνια, αυτή η σχέση αποτελεί την πιο αξιόπιστη όπλο του κάθε επαγγελματία υγείας στη φαρέτρα του. Έτσι, όσες και αν είναι οι αλλαγές στα φάρμακα και στις ιατρικές τεχνικές, η σχέση παραμένει απαραίτητη και άκρως αποτελεσματική. Βάσει των λόγων αυτών, ο William Osler είπε κάποτε: “Καλός γιατρός είναι αυτός που θεραπεύει την ασθένεια. Καλύτερος γιατρός είναι αυτός που θεραπεύει τον άνθρωπο που πάσχει από την ασθένεια”. Με αυτή του τη φράση, ανέδειξε τη σημασία της ενεργητικής ακρόασης του γιατρού κατά τη διάρκεια της κλινικής του πράξης.
Σήμερα, η ενσυναίσθηση αποτελεί κεφαλαιώδη αξία στην ιατρική πρακτική, καθώς γνωρίζουμε πλέον ότι επηρεάζει άμεσα και απευθείας την υγεία των ασθενών μας. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας την έχει αναγνωρίσει ως απαραίτητη κλινική δεξιότητα για κάθε γιατρό που ολοκληρώνει την ιατρική του εκπαίδευση.
Τι είναι λοιπόν η ενσυναίσθηση; Με αυτή την ικανότητα, μπορούμε να μπούμε στη θέση του άλλου και να κατανοήσουμε τόσο τις σκέψεις όσο και τα συναισθήματά του. Αυτό δεν σημαίνει ότι συμφωνούμε ή διαφωνούμε με την άποψή του, αλλά ότι μπορούμε να νιώσουμε μαζί του τη δική του πραγματικότητα χωρίς να την κρίνουμε, να την αξιολογούμε ή να την υποτιμούμε.
Η ενσυναίσθηση δεν επικεντρώνεται στο πως θα διατυπώσουμε την άποψή μας με τις “σωστές” λέξεις, αλλά στον τρόπο που επιλέγουμε για να αλληλεπιδράσουμε με τον άλλο. Πώς ακριβώς αυτό επηρεάζει την αποτελεσματικότητα του γιατρού; Πληθώρα μελετών έχουν αποδείξει ότι ο ενσυναισθητικός γιατρός καταλήγει σε πιο σωστές διαγνώσεις και αποφεύγει τα ιατρικά λάθη. Αισθάνεται μεγαλύτερη ικανοποίηση από την εργασία του και απαιτεί λιγότερες ασκοπεςεργαστηριακές εξετάσεις από τους ασθενείς του. Επιπλέον, μειώνονται οι πιθανότητες εμπλοκής σε αγωγές με τους ασθενείς.
Ο τρόπος που ο γιατρός ακούει, συνδέεται και αφουγκράζεται τον ασθενή τον καθιστά πιο αποτελεσματικό. Ο Ιπποκράτης έλεγε κάποτε “Άκου προσεκτικά τον ασθενή, σου λέει τη διάγνωση”. Έτσι, η ενσυναίσθηση μπορεί να συνεισφέρει σημαντικά στη θεραπευτική διαδικασία.
Αναμφίβολα, οι ασθενείς που βιώνουν τη σχέση με τους γιατρούς τους ως ενσυναισθητική, έχουν θετικές επιδράσεις στην υγεία τους. Μελέτες έχουν αποκαλύψει ότι ασθενείς με βαριά κρυολογήματα ή ίωση του αναπνευστικού αναρρώνουν πιο γρήγορα, ακόμα και έως δύο ημέρες, όταν νοσηλεύονται στο νοσοκομείο. Παράλληλα, μελέτες έχουν δείξει ότι ασθενείς με άσθμα έχουν λιγότερες κρίσεις, ασθενείς με διαβήτη έχουν καλύτερες τιμές γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης και τηρούν καλύτερα τις θεραπευτικές οδηγίες των θεραπευτών τους.
Το γεγονός ότι ο γιατρός επενδύει στην ενσυναίσθηση και ασχολείται με τον ασθενή, δεν σημαίνει ότι θα του απαιτηθεί περισσότερος χρόνος. Η ενσυναίσθηση δεν απαιτεί απαραίτητα χρόνο. Μπορεί να επιτευχθεί με ένα νεύμα, μία κίνηση κατανόησης, ένα ζεστό άγγιγμα. Από την άλλη πλευρά, η λέξη “θεραπεία” προέρχεται από τις λέξεις “θερμός” και “άπτω”, δηλαδή η θεραπεία είναι πρώτα από όλα ένα ζεστό άγγιγμα.
Στην Ελλάδα, λυπούμαστε που παρατηρούμε έλλειψη προγραμμάτων εκπαίδευσης σχετικά με την ενσυναίσθηση στις ιατρικές σχολές. Ενώ υπάρχουν κάποιες διαλέξεις σχετικά με επικοινωνιακές δεξιότητες, θεωρούμε ότι η ενσυναίσθηση είναι πολύ περισσότερο από αυτό. Πρόκειται για την πρόθεση με την οποία θέλουμε να αντιμετωπίσουμε τον ασθενή μας. Οι εκπαιδευόμενοι επαγγελματίες υγείας που έχουν εκπαιδευτεί στην ενσυναίσθηση, αποκτούν την εμπιστοσύνη του ασθενούς καθώς ο ασθενής αισθάνεται ότι ο γιατρός του επιδεικνύει συμπόνια, συμπάθεια και ενδιαφέρον για τον ίδιο. Όταν ένας γιατρός έχει την πρόθεση να γνωρίσει τον ασθενή του όπως είναι, ενισχύει την αξία του ως προσώπου, χωρίς να καταφεύγει στην απαξίωση ή την υποτίμηση.
