Η ανάγνωση αποτελεί μια ζωτική και απαραίτητη δραστηριότητα για τα παιδιά της προσχολικής και της σχολικής ηλικίας. Όμως, πότε η δυσκολία στην ανάγνωση αποτελεί φυσιολογικό στάδιο ανάπτυξης για το παιδί λόγω της ηλικίας του και πότε αποτελεί ένδειξη δυσαναγνωσίας; Η ειδική παιδαγωγός Ιωάννα Δημητριάδου, που εξειδικεύεται σε θέματα ψυχολογίας της εκπαίδευσης και μαθησιακών δυσκολιών, προσπαθεί να ανακαλύψει την παρανόηση που ταλανίζει πολλούς γονείς και εκπαιδευτικούς παρουσιάζοντας το φαινόμενο της δυσαναγνωσίας.
Τι είναι η φωνολογική ενημερότητα;
Η φωνολογική ενημερότητα του λόγου παίζει κρίσιμο ρόλο στη διαδικασία της ανάγνωσης. Το παιδί πρέπει να αναγνωρίζει και να συνθέτει ομοιοκαταληξίες, να αναγνωρίζει τους ήχους των γραμμάτων μέσα στις λέξεις και να χωρίζει και να συνδυάζει συλλαβές. Δηλαδή, πρέπει να έχει μια κατανόηση της φωνολογικής δομής της γλώσσας.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά ενός “καλού αναγνώστη”;
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά που δείχνουν ότι ένα παιδί έχει δυσαναγνωσία;
Τα εξής συμπτώματα αποτελούν ένδειξη δυσαναγνωσίας και πρέπει να προσέξουν οι γονείς ή οι εκπαιδευτικοί που ανησυχούν ή υποψιάζονται ότι κάτι δεν πάει καλά με την αναγνωστική ικανότητα του παιδιού.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά ενός παιδιού που μπορεί να αντιμετωπίζει μια φυσιολογική δυσκολία στην ανάγνωση εξαιτίας της πρώτης του επαφής με αυτήν:
3 χρονών:
Τα παιδιά έρχονται πρώτη φορά σε επαφή με την ανάγνωση από την ηλικία των 3 ετών.
4 χρονών:
6 χρονών (είναι περίπου η ηλικία που ξεκινούν την Α’ Δημοτικού):
7 περίπου χρονών:
Κάθε παιδί έχει τον δικό του ρυθμό ανάπτυξης και πρέπει να τον σεβαστούμε. Εάν το παιδί έχει τα παραπάνω χαρακτηριστικά (ανάλογα με την ηλικία του) και αν παρουσιάζει καλή αντίληψη της φωνολογικής δομής της γλώσσας, τότε δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Μπορούμε απλά να το χαρακτηρίσουμε ως μια φυσιολογική αδυναμία λόγω της πρώτης επαφής του με αναγνωστικές δραστηριότητες που περιλαμβάνουν μεγαλύτερα κείμενα, περισσότερες λέξεις και περισσότερους κανόνες καθώς προχωράει από το νηπιαγωγείο στο Δημοτικό.
Μερικές προτάσεις για τη διάγνωση της Δυσαναγνωσίας:
Είναι σημαντικό να σημειώσουμε τη συμπεριφορά του παιδιού κατά τη διάρκεια κάθε δραστηριότητας που ολοκληρώνει.
Μερικές προτάσεις για την αντιμετώπιση της Δυσαναγνωσίας:
Οι παρακάτω προτάσεις αντιμετώπισης είναι ενδεικτικές, αλλά απαιτείται η καθοδήγηση ενός ειδικού στα θέματα δυσαναγνωσίας και μαθησιακών δυσκολιών. Τα υλικά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τις παρακάτω δραστηριότητες είναι πλαστελίνη, χαρτόνι, άμμος, ψαλίδι, κόλλα και ένα κασετόφωνο για ηχογράφηση. Η δυσαναγνωσία, όπως και κάθε μαθησιακή δυσκολία, μπορεί να αντιμετωπιστεί, αρκεί να κατανοηθεί και να διαγνωστεί έγκαιρα. Ήδη από τα τέλη της Α’ Δημοτικού, εάν το παιδί δεν παρουσιάζει βελτίωση στην αναγνωστική του ικανότητα, δηλαδή δεν μπορεί να αναγνωρίσει και να αντιστοιχίσει τα γράμματα με τα φωνήματα ή δυσκολεύεται στην αναγνώριση διψήφιων φωνηέντων και συμφώνων (έλλειψη φωνητικής αντίληψης της γλωσσικής δομής), τότε οι γονείς δεν πρέπει να το αγνοήσουν. Αφού η ανάγνωση αποτελεί ένα σημαντικό μέρος της ζωής του παιδιού, αξίζει τον κόπο να το βοηθήσουμε.
*Η Ιωάννα Δημητριάδου είναι πτυχιούχος στην Ψυχολογία της Εκπαίδευσης και έχει εξειδικευτεί σε θέματα δυσλεξίας και μαθησιακών δυσκολιών. Εργάζεται ως ειδική παιδαγωγός και συνεχίζει να ενημερώνεται για τις πιο πρόσφατες μεθόδους διάγνωσης και αποκατάστασης της δυσλεξίας. Είναι μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Δυσλεξίας και της International Dyslexia Association. photodentro.gr
