Το αρχικό στιγμιότυπο που περιγράφει ένα ζευγάρι με αριστερές καταβολές να ανταλλάσσουν εντυπώσεις για τον νεαρό φίλο της κόρης τους, αποτελεί την αφορμή για την Νίκη Αναστασέα να σαρώσει με το μυθιστόρημά της, «Οι Πενταδάκτυλες στον Θάνατο του Χειμώνα» (Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας 2012, εκδόσεις Πόλις), κερδίζοντας πολλά λογοτεχνικά επαίνες. Ο πρωταγωνιστής του βιβλίου περιπλέκεται σε μια ενστικτώδη καχυποψία και πλήττεται από πολλά δεινά, παρόλο που αρχικά φαινόταν να έχει βρει την ηρεμία του. Η ίδια η συγγραφέας, κατά τη διάρκεια συνέντευξής μας, καθόταν σκυμμένη προστατευμένη πίσω από τα μαύρα γυαλιά της, ενώ η φωνή της συχνά ήταν δυσκολίες να ακουστεί λόγω των κορναρισμάτων. Παρόλα αυτά, η Αναστασέα, σε ηλικία πενήντα ετών, μπήκε δυναμικά στον χώρο της λογοτεχνίας και έδειξε το θάρρος της για να συνεχίσει.
Με το πρώτο της μυθιστόρημα, «Το Σκοτάδι των Παρελθόντων», κέρδισε το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου πεζογράφου του περιοδικού «Διαβάζω», όμως κρατούσε μακριά την ελπίδα για τη συνέχεια. Η Αναστασέα παραδέχεται πως σε νεαρή ηλικία είχε γράψει ένα άθλιο μυθιστόρημα που θεώρησε απαράδεκτο και το πέταξε. Αυτό την έκανε να αποφασίσει να μελετήσει τους κλασικούς συγγραφείς για να βελτιώσει το ύφος της γραφής της. Προ κοντού είχε την επιτυχία του «Αυτή η αργή μέρα προχωρούσε», που ήταν γεμάτο νοσταλγία για τη γενέτειρά της, την Ξάνθη. Ακολούθησαν τα «Επικράνθη» και «Οι μικρές απολαύσεις του κυρίου Ευαγγελινού», όμως δεν άρεσαν τόσο στους κριτικούς.
Όταν φτάσει στα 65 της, με το «Οι Πενταδάκτυλες στον Θάνατο του Χειμώνα», η Αναστασέα κατακτά πολλές διακρίσεις και δείχνει ότι η εξέλιξη και η αντικειμενικότητα είναι πάντα εφικτή. Τονίζεται ο τρόπος με τον οποίο η συγγραφέας χειρίζεται τον κεντρικό χαρακτήρα του βιβλίου, που δέχεται πολλές προδοσίες και αντιμετωπίζει πολλά δεινά, αναδεικνύοντας την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης ψυχής. Η Αναστασέα καταφέρνει να δώσει φωνή στα μέλη μιας μικροαστικής οικογένειας και να ανοίξει έναν διάλογο με τον αναγνώστη για θεμελιώδη ζητήματα όπως η αγάπη, η προδοσία και η συνείδηση. Παρά τον αρχικό κατήφορο στην ιστορία, η Αναστασέα επιμένει ότι η αγάπη μπορεί να οδηγήσει σε θαύματα και ότι η ανθρώπινη γενναιοδωρία και συμπόνοια είναι τα βασικά συστατικά για μια καλύτερη κοινωνία
Σε αντίθεση με τα προηγούμενα έργα της, όπου οι ήρωες βασίζονταν σε σταθερές σχέσεις και ιδανικά, το «Οι Πενταδάκτυλες στον Θάνατο του Χειμώνα» είναι γεμάτο από προδοσίες. Παρόλα αυτά, οι χαρακτήρες, εκτός από τον νεαρό φονιά, γίνονται δικαιολογημένοι και αναζητούν την αλήθεια πίσω από τις δράσεις τους. Το βιβλίο επικεντρώνεται στη λέξη “σπίτι”, αφήνοντας έξω την πολιτική και εστιάζοντας στις εσωτερικές μάχες των χαρακτήρων. Η Αναστασέα θέτει ερωτήματα για τη σημασία της ζωής και τη σημασία της αγάπης, αποδεικνύοντας πως είναι πιο σημαντική από κάθε είδους βία.
