Το 1993, καταγράφηκε στο Journal of Neurology, Neurosurgery and Psychiatry ένα περιστατικό συναρπαστικό και ξεχωριστό. Ένας 51χρονος άντρας υπέφερε από συμπτώματα πυρροδότησης κάθε φορά που έλεγε ψέματα για επαγγελματικούς λόγους. Αυτή η περίπτωση, που ονομάστηκε “Σύνδρομο του Πινόκιο: Μια ιδιαίτερη μορφή αντανακλαστικής επιληπτικής κρίσης;”, εξέπληξε την επιστημονική κοινότητα.
Ο άντρας προέκυψε να έχει έναν όγκο διαμέτρου 30mm στον εγκέφαλο, καθώς ανακαλύφθηκε ότι η αντανακλαστική επιληψία ήταν η αιτία των κρίσεων που πυροδοτούνταν από το ψέμα. Αυτή η μελέτη αποκαλύπτει τις σοβαρές επιπτώσεις που μικρές αλλαγές στη δομή του εγκεφάλου μπορούν να έχουν και αποδεικνύει ότι το ψέμα είναι μέρος της βιολογίας μας.
Το ψέμα είναι μια ικανότητα που βρίσκεται και σε άλλα ανώτερα θηλαστικά, όπως τα πρωτεύοντα. Η έρευνα έδειξε ότι η τάση για εξαπάτηση και χειραγώγηση μπορεί να προβλεφθεί από τον όγκο του νεοφλοιού, το τμήμα του εγκεφάλου που εξελίχθηκε ως αντίδραση στις κοινωνικές προκλήσεις. Επιπλέον, οι μελέτες έδειξαν ότι το ψέμα απαιτεί μεγαλύτερη προσπάθεια από την αλήθεια και εμπλέκει τον προμετωπιαίο φλοιό του εγκεφάλου.
Η ικανότητα να ψεύδεται κανείς είναι κάτι που εξελίσσεται με την ηλικία. Τα παιδιά ξεκινούν να λένε ψέματα από μικρή ηλικία, αλλά η πειστικότητα τους δεν είναι ισχυρή. Καθώς μεγαλώνουμε, η ικανότητά μας να ψεύδουμε ενισχύεται και φτάνει στο αποκορύφωμά της μεταξύ 18 και 29 ετών, για να μειωθεί στη συνέχεια. Αυτό ισχύει και για την αναστολή απόκρισης, μια άλλη γνωστική λειτουργία που μας επιτρέπει να σκεφτούμε πριν δράσουμε.
Το να ψεύδεται κανείς είναι μια “τέχνη” που χρειάζεται καλλιέργεια. Η δυνατότητα αυτή απαιτεί την επεξεργασία πολλών γνωστικών και ηθικών παραμέτρων. Ο προμετωπιαίος φλοιός του εγκεφάλου μας είναι υπεύθυνος για την διαχείριση του ψέματος, καθώς περιλαμβάνει διαδικασίες όπως η αξιολόγηση των αντιδράσεων του αποδέκτη και η αναστολή της απόκρισής μας.
Παρόλο που το ψέμα είναι μια ανθρώπινη ιδιότητα, πρέπει να γίνεται με σύνεση και σεβασμό. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να βελτιώσουμε τις κοινωνικές μας σχέσεις, αλλά πρέπει να είμαστε προσεκτικοί ώστε να μην προκαλέσουμε κακό. Η επιστήμη μας προσφέρει μια ματιά στην εγκεφαλική μας λειτουργία, αλλά η εφαρμογή μας της μπορεί να οδηγήσει σε έναν πιο συνειδητό τρόπο ζωής.
