Η υπαιτιότητα της κομμουνιστικής διακυβέρνησης στη Ρωσία τέθηκε σε αμφισβήτηση ξανά μετά από μια εξέγερση που εκδηλώθηκε στην Κροστάνδη. Αυτή η εξέγερση, που διήρκεσε από τις 7 έως τις 17 Μαρτίου 1921, ήταν η τελευταία μεγάλη απόπειρα αμφισβήτησης της κομμουνιστικής διακυβέρνησης πριν από τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991. Το άκουσμα της εξέγερσης αυτής και οι επιπτώσεις της έφεραν ουσιαστικές αλλαγές στον ίδιο τον Λένιν και στη στρατηγική του κομμουνιστικού καθεστώτος.
Η Κροστάνδη είναι μια νησιωτική πόλη στη βορειοδυτική Ρωσία που αποτελεί το σημαντικότερο λιμάνι της Αγίας Πετρούπολης. Βρίσκεται στο νησί Κότλιν, στο κέντρο του Κόλπου της Φινλανδίας και η ελέγχει τη θαλάσσια συγκοινωνία μεταξύ της Βαλτικής και της Αγίας Πετρούπολης. Την εποχή της εξέγερσης, η Ρωσία βρισκόταν υπό την κυβέρνηση του Λένιν και των μπολσεβίκων, οι οποίοι είχαν κερδίσει τον εμφύλιο πόλεμο. Ωστόσο, η οικονομική κατάσταση της χώρας ήταν απελπιστική. Η κρατικοποιημένη οικονομία αδυνατούσε να ικανοποιήσει τις προσδοκίες ακόμα και των υποστηρικτών της.
Στις αρχές του 1921, οι ναύτες των πολεμικών πλοίων «Πετροπαβλόφσκ» και «Σεβαστοπόλ» αποφάσισαν να αναταράξουν την κατάσταση και συνέταξαν ένα κείμενο με 15 απαιτήσεις. Ζητούσαν περισσότερες πολιτικές ελευθερίες, τερματισμό του πολεμικού κομμουνισμού, ελευθερία δράσης για τα μικρότερα σοσιαλιστικά κόμματα και περιορισμό των μέτρων κατά της μικρής ατομικής ιδιοκτησίας. Το μανιφέστο τους εγκρίθηκε στις 1 Μαρτίου 1921 από μια ανοιχτή γενική συνέλευση. Από αυτή την στιγμή και μετά, η εξέγερση ήταν αναπόφευκτη.
Μετά την ανακοίνωση της εξέγερσης, η Μόσχα αποφάσισε να την καταστείλει με κάθε τρόπο. Υπό τις οδηγίες του Λεοντίου Τρότσκι, αρχηγού του Κόκκινου Στρατού, αποστάλθηκαν στην Κροστάνδη 50.000 στρατιώτες υπό την ηγεσία του Μιχαήλ Τουχατσέφσκι. Οι μάχες διήρκεσαν μέχρι τις 17 Μαρτίου, όταν ο Κόκκινος Στρατός κατάφερε να καταλάβει την πόλη με βαρύτατες απώλειες.
Οι εξεγερμένοι ναύτες υπέστησαν την ήττα και πολλοί από αυτούς σκοτώθηκαν ή συνελήφθηκαν. Οι επιπτώσεις της εξέγερσης έκαναν τον Λένιν να αναθεωρήσει την πολιτική του και να προχωρήσει σε σημαντικές μεταρρυθμίσεις. Την 21η Μαρτίου 1921, υιοθέτησε τη Νέα Οικονομική Πολιτική, μια προοδευτική προσέγγιση που περιλαμβάνει στοιχεία ελεύθερης οικονομίας. Αυτό ήταν ένα σημαντικό βήμα προς την αναθεώρηση της πολιτικής των μπολσεβίκων και της κομμουνιστικής διακυβέρνησης συνολικά.
Η Εξέγερση της Κροστάνδης αποτέλεσε ένα σημαντικό γεγονός της ιστορίας που άλλαξε την πορεία της Ρωσίας και της Σοβιετικής Ένωσης. Παρά την αποτυχία της, προκάλεσε σημαντικές μεταρρυθμίσεις και επηρέασε την πολιτική πορεία του Λένιν και των μπολσεβίκων. Μετά από αυτή την εξέγερση, η Σοβιετική Ένωση άρχισε να διέρχεται μια περίοδο μεταρρυθμίσεων και αλλαγών που θα οδηγούσαν στην τελική της διάλυση σε μεταγενέστερα χρόνια.
