Ο ανατρεπτικός λόγος του Γιώργου Σεφέρη κατά της χούντας των συνταγματαρχών
Τον Μάρτιο του 1969, ο εξέχων ποιητής και νομπελίστας Γιώργος Σεφέρης (1900-1971) αποφάσισε να λύσει τη σιωπή του και να μιλήσει δημόσια κατά της χούντας που είχε ανατρέξει την Ελλάδα. Μέσα από την ηχογράφηση μιας δήλωσής του, ο Σεφέρης κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την τραγωδία που απειλεί τη χώρα. Η κασέτα εισέρχεται λαθραία στο Λονδίνο και η δήλωσή του μεταδίδεται από την Ελληνική Υπηρεσία του BBC, ενώ αναμεταδίδεται επίσης από διάφορα άλλα διεθνή μέσα ενημέρωσης.
Μια ραγδαία αποκάλυψη
Για πολλά χρόνια, αποφάσισα να μην εμπλακώ στην πολιτική της χώρας μας, αν και αυτό δεν σημαίνει πως με είναι αδιάφορη η πολιτική ζωή μας. Έχω προσπαθήσει να εξηγήσω την απόφασή μου αυτή, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως αγνοώ τις εξελίξεις και τις προκλήσεις της εποχής μας.
Ωστόσο, τους τελευταίους μήνες, αισθάνομαι ολοένα και πιο έντονα το χρέος να μιλήσω για την τρέχουσα κατάσταση της χώρας μας. Και με συντομία, αυτό που έχω να πω είναι το εξής:
Έχουν περάσει δύο χρόνια από τότε που μας επιβλήθηκε ένα καθεστώς που είναι εντελώς αντίθετο με τις αξίες και τα ιδανικά που πολέμησε ο κόσμος μας και που ο λαός μας υποστήριξε ενάντια στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Βρισκόμαστε σε μια κατάσταση απόγνωσης όπου ακόμα και όσες πνευματικές αξίες καταφέραμε να διατηρήσουμε ζωντανές, τώρα κινδυνεύουν να πνιγούν στα αδιάβατα νερά. Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς ότι αυτή η καταπίεση δεν απασχολεί μόνο ορισμένους ανθρώπους. Δυστυχώς, πρόκειται για κίνδυνο που απειλεί όλη μας την χώρα.
Κάθε δικτατορία έχει το τέλος της
Όλοι γνωρίζουν πλέον ότι στις δικτατορίες, η αρχή μπορεί να είναι εύκολη, αλλά πάντοτε ακολουθεί η τραγωδία, αναπόφευκτη και αδιαμφισβήτητη. Το δράμα του τέλους αυτό πλέκεται μπροστά μας, είτε το αντιλαμβανόμαστε ενήμεροι, είτε όχι, έτσι όπως στις αρχαίες τραγωδίες του Αισχύλου. Όσο η ανωμαλία συνεχίζεται, το κακό προχωρά.
Ως ένας άνθρωπος χωρίς κανέναν πολιτικό δεσμό, μπορώ να μιλήσω χωρίς φόβο και πάθος. Βλέπω μπροστά μου το γκρεμό που μας οδηγεί η καταπίεση που έχει καλύψει τη χώρα. Αυτή η ανωμαλία πρέπει να σταματήσει. Είναι εθνική αναγκαιότητα.
Τώρα, επιστρέφω στη σιωπή μου. Παρακαλώ τον Θεό να μη με φέρει ξανά σε μια παρόμοια ανάγκη να μιλήσω.
Η αντίδραση της χούντας
Η χούντα, φανερά ενοχλημένη από την αποκάλυψη αυτή, αποφάσισε να αφαιρέσει από τον Σεφέρη τον τίτλο του πρέσβη και το δικαίωμα χρήσης του διπλωματικού διαβατηρίου του. Επίσης, προσπάθησε να δικαιολογήσει την πράξη αυτή, ισχυριζόμενη ότι η δήλωσή του μεταδόθηκε από το ραδιόφωνο της Σοβιετικής Ένωσης και αποτελεί αντεθνική προπαγάνδα. Η φιλική προς τη χούντα Τύπος επίσης δε φείδεται των επιθέσεών της εναντίον του Σεφέρη, χαρακτηρίζοντάς τον “προδότη της Κύπρου που πούλησε τη χώρα για να πάρει το Νόμπελ” και τον κατηγορεί ως κρυφοκομμουνιστή και όργανο ξένων κυβερνήσεων.
