Στις 17 Σεπτεμβρίου 1176, μια μάχη αναδείχθηκε σε γεγονός που θα άλλαζε οριστικά τον ρου της ιστορίας. Οι Βυζαντινοί, υπό την ηγεσία του αυτοκράτορα Μανουήλ Α Κομνηνού, βρέθηκαν αντιμέτωποι με τους Σελτζούκους Τούρκους του σουλτάνου Κιλίτζ Αρσλάν Β’ στην περιοχή του Μυριοκέφαλου. Η νίκη των Τούρκων φάνηκε αναπόφευκτη και οι Βυζαντινοί εγκατέλειψαν τις ελπίδες τους για την ανακατάληψη της Μικράς Ασίας.
Μετά την σπουδαία νίκη τους στο Ματζικέρτ (1071), οι Σελτζούκοι Τούρκοι είχαν ενισχύσει την επιρροή τους στην Μικρά Ασία και ασκούσαν μεγάλη πίεση στην αποδυναμωμένη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Το 1146, ο Μανουήλ Α’ εξεστράτευσε εναντίον τους και κατάφερε να ανακάμψει τον έλεγχο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, αναγκάζοντας τον σουλτάνο Μασούντ Α’ να υπογράψει ειρηνευτική συνθήκη. Ωστόσο, ο διάδοχος του Μασούντ, Κιλίτζ Αρσλάν Β’, παραβίασε την συνθήκη και επανέλαβε τις επιθέσεις του στα εδάφη της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
Ο Μανουήλ Α’ αποφάσισε να απαντήσει με μια καλά οργανωμένη εκστρατεία και συγκέντρωσε μια πολυάριθμη στρατιά από περίπου 30.000 άνδρες. Στην προσπάθειά του να αποκτήσει πλεονέκτημα, συνεργάστηκε με συμμάχους από την Ουγγαρία, την Σερβία και το Πριγκιπάτο της Αντιοχείας.
Ο Κιλίτζ Αρσλάν, παρά το γεγονός ότι διέθετε σαφώς μικρότερες δυνάμεις, χρησιμοποίησε μια στρατηγική όπου υποχωρούσε συνεχώς, επιτίθεται με δυνάμεις ατάκτων και εφαρμόζει την τακτική της “καμμένης γης”. Οι Βυζαντινοί, πριν ακόμα αρχίσει η μάχη, βρέθηκαν εξασθενημένοι από την έλλειψη εφοδίων και τις επιδράσεις της δυσεντερίας λόγω του μολυσμένου νερού.
Παρά τις ευνοϊκές συνθήκες για ένα τέλος των εχθροπραξιών, ο σουλτάνος πρότεινε τη σύναψη ειρήνης, η οποία όμως απορρίφθηκε από τον Μανουήλ, παρά τις συστάσεις των στρατηγών του. Παράλληλα, αναζητούσε την τέλεια τοποθεσία για να αντιμετωπίσει τους Τούρκους. Η μάχη ξεκίνησε στις 17 Σεπτεμβρίου 1176, σε ένα δύσβατο ορεινό πέρασμα κοντά στο εγκαταλελειμμένο χωριό Μυριοκέφαλο (Τσαρντάκ), στην περιοχή του Ικονίου. Ο Κιλίτζ Αρσλάν κατάφερε να πάρει τις επικαιρότερες θέσεις, εκμεταλλευόμενος την έκπληξη και την σύγχυση των Βυζαντινών. Μια δυνατή αμμοθύελλα επέφερε ακόμα περισσότερη σύγχυση, μειώνοντας την ορατότητα και καθιστώντας αδύνατο τον ανταγωνισμό ανάμεσα στους πολεμιστές.
Παρά ταύτα, ήταν παράξενο το γεγονός ότι ο Κιλίτζ Αρσλάν ζήτησε τη σύναψη ειρήνης, την οποία ο Μανουήλ αποδέχτηκε. Στους όρους της συνθήκης περιλαμβανόταν η κατεδάφιση οχυρώσεων στα Βυζαντινο-Τουρκικά σύνορα και η πληρωμή φόρου. Ο ίδιος ο αυτοκράτορας, μέσω ενός μηνύματος προς την Κωνσταντινούπολη, παραβίασε την ήττα του στο Μυριοκέφαλο με την καταστροφή του Ρωμανού Δ’ Διογένη στο Ματζικέρτ, πριν από έναν αιώνα.
Μετά τη νίκη τους, οι Σελτζούκοι Τούρκοι διεύρυναν περαιτέρω την επιρροή τους στη Μικρά Ασία. Η Μάχη του Μυριοκέφαλου είχε αποδυναμώσει σοβαρά το αμυντικό σύστημα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας σε αυτήν την περιοχή. Έτσι, αυτή η μάχη σηματοδότησε την άνοδο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, αντίθετα με ό,τι αρχικά περίμεναν οι Τούρκοι.
