Η ατοπική δερματίτιδα είναι μία από τις πιο συχνές μορφές εκζέματος που προκαλεί ξηρότητα στο δέρμα και έντονη φαγούρα. Παρουσιάζεται συχνά σε παιδιά, αλλά μπορεί να εμφανιστεί σε όλες τις ηλικίες. Ορίζεται από την επιπεφυκίτιδα, τη ρινίτιδα, το άσθμα και τη δερματίτιδα που συνοδεύουν την ατοπία, μία παράδοξη αντίδραση του οργανισμού.
Πρόσφατες επιδημιολογικές έρευνες έχουν δείξει ότι η ατοπική δερματίτιδα αυξάνει τη συχνότητά της, καθώς πλέον εκτιμάται ότι αντιστοιχεί σε περίπου 3% των δερματοπαθειών και σε ποσοστό περίπου 20-25% σε παιδιά ηλικίας μέχρι 4 ετών. Σε πολλές περιπτώσεις, η ατοπική δερματίτιδα υποχωρεί μέχρι την ηλικία των 5 ετών και κατά την εφηβεία, αλλά εμφανίζεται ξανά στην υπόλοιπη διάρκεια της ζωής. Το τελευταίο διάστημα παρατηρείται αύξηση και στη συχνότητα της νόσου σε μεγαλύτερες ηλικίες.
Οι κύριοι χαρακτηριστικοί παράγοντες της ατοπικής δερματίτιδας είναι ο έντονος κνησμός, σε συνδυασμό με έξανθημα του δέρματος. Το έξανθημα εμφανίζεται κυρίως στο πρόσωπο, στο λαιμό και στις κοιλότητες των αγκώνων και των γονάτων, αλλά μπορεί επίσης να επηρεάζει οποιοδήποτε μέρος του σώματος. Η νόσος εξελίσσεται με εξάρσεις και υφέσεις, προκαλώντας σημαντική δυσφορία στα άτομα που την αντιμετωπίζουν.
Οι ακριβείς αιτίες που προκαλούν την ατοπική δερματίτιδα δεν έχουν ακόμα γνωστοποιηθεί πλήρως, αλλά φαίνεται ότι παίζουν ρόλο γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες. Συγκεκριμένα, η προδιάθεση για τη νόσο φαίνεται να είναι κληρονομική. Επιπλέον, έχει παρατηρηθεί ότι η ατοπική δερματίτιδα μπορεί να μεταβιβάζεται με διάφορους τρόπους. Οι ασθενείς που πάσχουν από ατοπία έχουν μεγαλύτερο αριθμό Τ βοηθητικών λεμφοκυττάρων τύπου 2, που εκκρίνουν ιντερλευκίνη-4 (IL4 – B cell – IgE) και ιντερλευκίνη-5 (εωσινόφιλα), καθώς και μικρότερο αριθμό Τ βοηθητικών λεμφοκυττάρων τύπου 1, που εκκρίνουν ιντερφερόνη-γ. Επιπλέον, κάποιοι εξωτερικοί παράγοντες όπως λοιμώξεις, τροφές, κλιματολογικές συνθήκες, ρουχισμός, ουσίες από το περιβάλλον, φάρμακα και η ψυχική υπερένταση μπορούν να επηρεάσουν την ασθένεια και να επιδεινώσουν τα συμπτώματα.
Ως προς τη θεραπεία, η σύγχρονη προσέγγιση περιλαμβάνει την τοπική και συστηματική αγωγή, καθώς και γενικά μέτρα πρόληψης. Οι μαλακτικές και ενυδατικές κρέμες αποτελούν απαραίτητο μέρος της τοπικής αγωγής για την ενυδάτωση του δέρματος. Τα κορτικοστεροειδή χρησιμοποιούνται συχνά για τη θεραπεία, αλλά πρέπει να λαμβάνονται προφυλάξεις λόγω των πιθανών ανεπιθύμητων ενεργειών. Τα τοπικά ανοσοτροποποιητικά φάρμακα επίσης μπορούν να βοηθήσουν στον έλεγχο της νόσου. Η αγωγή από το στόμα περιλαμβάνει κορτικοστεροειδή, κυκλοσπορίνη, φωτοθεραπεία και άλλες θεραπευτικές επιλογές, ανάλογα με τον ασθενή και τη βαρύτητα της νόσου.
Επίσης, είναι σημαντικό να ληφθούν γενικά μέτρα πρόληψης και φροντίδας του ατόμου, όπως η αποφυγή χρήσης μάλλινων ρούχων κοντά στο δέρμα, η χρήση κοινών στρωμάτων, η εφαρμογή μαλακτικών κρεμών μετά το μπάνιο και η αποφυγή ορισμένων τροφών.
Η εξέλιξη στη θεραπευτική αντιμετώπιση της ατοπικής δερματίτιδας στρέφεται προς τη μείωση των συμπτωμάτων και των εξάρσεων της νόσου, την πρόληψη των υποτροπών, τη μακροχρόνια θεραπεία για την πρόληψη επανεμφάνισης των συμπτωμάτων, τον περιορισμό των ανεπιθύμητων ενεργειών και τη βελτίωση της καθημερινότητας και της ποιότητας ζωής των ασθενών.
Σε συνεργασία με την Ελληνική Δερματολογική και Αφροδισιολογική Εταιρεία (ΕΔΑΕ).
