Οι ικανότητες, οι κοινωνικές δεξιότητες και η ευτυχία των παιδιών μας συνδέονται άμεσα με μια σειρά από χαρακτηριστικά που αποτελούν τη λεγόμενη «εκτελεστική λειτουργία». Αυτή η λειτουργία περιλαμβάνει τέσσερις βασικές δεξιότητες: την προσοχή, τον έλεγχο της παρόρμησης, την ενεργό μνήμη και τη δυνατότητα προγραμματισμού. Πόσο επηρεάζει όμως η ευφυΐα την ανάπτυξη αυτών των δεξιοτήτων και μπορούμε να τις διδάξουμε στα παιδιά μας;
Οι επιδόσεις των παιδιών στο σχολείο και η ευτυχία τους στη ζωή δεν εξαρτώνται μόνο από τον δείκτη ευφυΐας (IQ) ή την ικανότητά τους να μετράνε και να διαβάζουν, αλλά και από την εκτελεστική λειτουργία τους, σύμφωνα με πολλές μελέτες. Παραδείγματος χάριν, μια έρευνα έδειξε ότι τα 4χρονα που μπορούν να περιμένουν περίπου 15-20 λεπτά πριν φάνε μια καραμέλα (έλεγχος παρόρμησης), έχουν καλύτερη απόδοση στο σχολείο ακόμα και μετά από πολλά χρόνια, σε σύγκριση με όσα δεν μπορούν να περιμένουν πάνω από 2 λεπτά. Επιπλέον, παρουσιάζουν λιγότερα προβλήματα συμπεριφοράς. Η εκτελεστική λειτουργία δεν επηρεάζει μόνο τη σχολική επίδοση, αλλά και τη ζωή του παιδιού συνολικά.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, η εκτελεστική λειτουργία επηρεάζεται περισσότερο από την ανατροφή και την αλληλεπίδραση των παιδιών με άλλα άτομα, παρά από την ευφυΐα τους. Αξίζει να σημειωθεί ότι η περιοχή του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνη για την εκτελεστική λειτουργία συνεχίζει να εξελίσσεται μέχρι την ηλικία των περίπου 20 ετών, οπότε έχουμε αρκετό χρόνο να παρέχουμε τις κατάλληλες διεγέρσεις προκειμένου να αναπτυχθεί πλήρως.
Έτσι, πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να αναπτύξουν αυτές τις σημαντικές δεξιότητες; Υπάρχουν πολλοί τρόποι και παιχνίδια που συμβάλλουν στην ενίσχυσή τους:
1. Παιχνίδια ρόλων: Ο πρωταγωνιστής είναι το παιδί, το οποίο αναλαμβάνει το ρόλο του αρχηγού ή του διοικητή ενός διασκεδαστικού σεναρίου. Μέσα από αυτό το παιχνίδι, το παιδί μπορεί να εξασκηθεί στη μνήμη και στην ευελιξία της σκέψης του. Επιπλέον, μαθαίνει να εμπιστεύεται τον εαυτό του και τις ικανότητές του.
2. Αφήγηση ή ανάγνωση παραμυθιών: Η ακρόαση μιας ιστορίας απαιτεί από το παιδί να επικεντρωθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα. Κατά τη διάρκεια της αφήγησης, ενεργοποιείται μια διαφορετική περιοχή του εγκεφάλου από ό,τι όταν διαβάζει ένα βιβλίο μόνο του ή κοιτάζει εικόνες. Επιπλέον, βελτιώνεται η μνήμη, καθώς το παιδί πρέπει να θυμάται τα χαρακτηριστικά των ηρώων και να συνδέει τις νέες πληροφορίες με το υπάρχον σενάριο της ιστορίας.
3. Παρασκευή σνακ: Τα παιδιά μπορούν να μάθουν να ζυγίζουν και να ανακατεύουν υλικά ενώ παρασκευάζουν κάποιο σνακ, όπως κουλουράκια. Επιπλέον, ο εγκέφαλός τους κινητοποιείται προσπαθώντας να ακολουθήσει ένα συγκεκριμένο βήμα-βήμα πλάνο, κρατώντας τι έχει ήδη κάνει και οργανώνοντας τι πρέπει να γίνει στη συνέχεια.
4. Χρονόμετρο: Για να βοηθήσουμε τα παιδιά να κατανοήσουν την έννοια του χρόνου και να περιμένουν με υπομονή, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ένα χρονόμετρο. Έτσι, το παιδί μπορεί να βλέπει πόσος χρόνος απομένει μέχρι να φτάσει η στιγμή που επιθυμεί. Μέσα από αυτό το παιχνίδι, μαθαίνει να προγραμματίζει για το μέλλον και να προσαρμόζει τον ρυθμό του.
Τα παιδιά μας μπορούν να μάθουν και να αναπτύξουν τις εκτελεστικές λειτουργίες τους μέσα από διάφορες δραστηριότητες και παιχνίδια. Είναι σημαντικό να τους παρέχουμε τις κατάλληλες ευκαιρίες για να αναπτύξουν τις δεξιότητες αυτές και να ενισχύσουν τις δυνατότητές τους στο μέγιστο δυνατό βαθμό.
