Ο κυρίαρχος ρόλος που διαδραματίζουν τα αντιβιοτικά στην αντιμετώπιση λοιμώξεων και ασθενειών έχει επηρεαστεί σοβαρά από την υπερκατανάλωση αυτών των φαρμάκων. Η πρακτική αυτή έχει οδηγήσει σε αυξημένη αντίσταση των μικροοργανισμών στις αντιμικροβιακές ουσίες, με ανησυχητικά αποτελέσματα για τη δημόσια υγεία σε παγκόσμιο επίπεδο. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η υπερκατανάλωση αντιβιοτικών μπορεί να προκαλέσει μέχρι και 10 εκατομμύρια θανάτους έως το 2050, εάν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα για την αντιμετώπιση του προβλήματος.
Η ευρωπαϊκή υπηρεσία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας έχει επισημάνει ότι η υπερκατανάλωση αντιβιοτικών διακυβεύει την αποτελεσματικότητά τους και ενισχύει την αντίσταση των μικροοργανισμών, γνωστών και ως “superbugs”. Αυτή η αντίσταση εμποδίζει την αποτελεσματική αντιμετώπιση λοιμώξεων και αυξάνει σημαντικά τον αριθμό των θανάτων που σχετίζονται με αντιβιοτική αντοχή. Εάν η τάση αυτή συνεχιστεί, τον ΠΟΥ εκτιμά ότι μπορεί να σημειωθούν έως και 10 εκατομμύρια θανάτους έως το 2050.
Μια από τις βασικές αιτίες αυτής της κατάστασης είναι η κακή συνταγογράφηση αντιβιοτικών. Μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε 14 χώρες της ανατολικής Ευρώπης και της κεντρικής Ασίας έδειξε ότι το 24% των περιπτώσεων που δικαιολογείται η λήψη αντιβιοτικών αφορά συμπτώματα που προκαλούνται από ιούς, για τα οποία τα αντιβιοτικά είναι αναποτελεσματικά. Είναι ανησυχητικό το γεγονός ότι σε ορισμένες χώρες, πάνω από το 40% των αντιβιοτικών αγοράζονται χωρίς ιατρική συνταγή, ποσοστό πέντε φορές μεγαλύτερο από ό,τι στις ευρωπαϊκές χώρες.
Επιπλέον, η υπερκατανάλωση αντιβιοτικών συνδέεται με την αύξηση των ανισοτήτων, καθώς άτομα με χαμηλό μορφωτικό και βιοτικό επίπεδο παραδίδονται περισσότερο σε αυτές τις πρακτικές. Αυτό αποδεικνύει την ανάγκη για εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση σε όλες τις κοινωνικές ομάδες. Επιπλέον, η αντίσταση στα αντιβιοτικά μπορεί να οφείλεται και σε κοινωνικές και πολιτισμικές συνήθειες, όπως η πρακτική της μη ολοκλήρωσης της θεραπείας με αντιβιοτικά και η ανταλλαγή αυτών των φαρμάκων με άλλους ασθενείς.
Είναι κρίσιμο να αντιμετωπίσουμε αυτό το πρόβλημα με σοβαρότητα και να λάβουμε τα κατάλληλα μέτρα. Αυτά πρέπει να περιλαμβάνουν ενίσχυση της ευαισθητοποίησης και της εκπαίδευσης για τη σωστή χρήση των αντιβιοτικών, την προώθηση της καλής συνταγογράφησης και την αποφυγή της αγοράς αντιβιοτικών χωρίς ιατρική συνταγή. Επιπλέον, πρέπει να δοθεί έμφαση στην ανάγκη για περισσότερη έρευνα και ανάπτυξη νέων αντιβιοτικών, καθώς και στην εκπόνηση και εφαρμογή αποτελεσματικών πολιτικών διαχείρισης της αντιβιοτικής αντίστασης.
Το πρόβλημα της υπερκατανάλωσης αντιβιοτικών απαιτεί τη συνεργασία όλων των εμπλεκομένων πλευρών, από την κοινότητα των γιατρών και των φαρμακοποιών έως τους ασθενείς και τους φορείς λήψης αποφάσεων σε υγεία. Μόνο με αυτήν την ολοκληρωμένη προσέγγιση μπορούμε να περιορίσουμε την αντιβιοτική αντίσταση και να διασφαλίσουμε την αποτελεσματική θεραπεία λοιμώξεων και ασθενειών για το καλό της ανθρωπότητας συνολικά.
